Anonieme aandelenleasers de schaamte nog niet voorbij
 
Door Peter de Brie
 
Zaterdag 2 april 2005 - Hun schaamte blijkt nog altijd groot, net als hun aantal en hun restschuld. Zo’n 450 aandelenleasegedupeerden zochten deze week hun heil en hoop in een oude discotheek in Riel. Maar zelfs onder lotgenoten kijken sommigen nog spiedend rond uit vrees een bekende te zien. ‘Dit hang je niet aan de grote klok.’
 
Het heeft wel iets van een AA-bijeenkomst, op deze regenachtige woensdagavond in uitgaanscentrum Return te Riel bij Tilburg. Geen alcoholisten, maar aandelenleasers die liefst ook anoniem willen blijven. Zelfs een van de organisatoren wenste vooraf niet met naam of foto in de publiciteit te komen. „Dat kan mijn gezin niet aan.“ Nee, verslaafd aan beleggen zijn ze nooit geweest, of intussen ruimschoots van genezen. Maar ze willen ook geen slaaf meer zijn van de Dexia’s en Aegon’s van deze wereld.
 
De oproep van het Platform Aandelen Lease (PAL) heeft voor een uitpuilende parking gezorgd. Het droevige weer en dito financiële klimaat waar de bezoekers in verkeren, dempt de stemming maar ten dele. Want gedeelde smart... „We zijn in elk geval niet de enigen“, constateert een gedupeerd groepje quasi-opgelucht.
 
Dat mag een understatement heten, bij de aanblik van zo veel lotgenoten. De vierhonderd stoelen aan de meterslange tafelrijen zijn stuk voor stuk bezet, de bijeenkomst begint een kwartier te laat om inderhaast nog tientallen stoelen bij te schuiven.
 
Allemaal ‘gewone’ mensen scharrelen naar hun plekje. „Hé, daar zijn de advocaten“, wordt direct opgemerkt zodra drie gestropdaste gastsprekers paraderen naar het podium met de spotlights waar ooit de draaitafels stonden. „Hmm, geen Moszkowicz“, verzucht iemand.
 
„Hoe laat begint de bingo nou“, klinkt het uit de zaal. Ex-landmachtofficier en PAL-oprichter Piet Koremans belooft wel iedereen een prijs. „Namelijk de hoop en wetenschap dat er iets te doen is aan onze situatie. Onze problemen zijn op te lossen.“
 
Koremans spreekt, net als alle andere PAL-vrijwilligers, van ‘ons’. Want ook zij zijn stuk voor stuk in het rood beland - ook de kleur van hun poloshirts - door het aanschaffen van aandelenleaseproducten. PAL spant geen rechtzaken aan, maar verschaft informatie en verwijst mensen door naar gespecialiseerde advocaten.
 
Contributie kent PAL niet, een collectebusje bij de ingang moet de huur van een volgende zaal ergens in het land mogelijk maken bij hun Tour de Finance. Enschede, Goes, Nuth en Waddinxveen gingen Riel al voor. En ook daar hingen honderden gedupeerden met de benen buiten.
 
Koremans waarschuwt dat hij geen geboren spreker is, maar de zaal hangt aan zijn lippen, want alle informatie die PAL op zijn website heeft staan lijkt ook in zijn hoofd te zitten. En hij weet de gevoelige snaar te beroeren bij zijn medegedupeerden. „Zijn we stom geweest door aandelenleaseproducten te kopen“, klinkt het retorisch. Als een pastoor die zijn gehoor vraagt: ‘zijn wij dan niet allen schuldig?’. Nee, vindt Koremans. „We zijn belazerd.“
 
Vastberaden gaat hij het beeld te lijf dat aandelenleasers naïeve en op geld beluste beleggers zijn. Geen eurowolven dus, maar eenvoudige prooien voor gehaaide verkopers. „Aegon was een vertrouwde naam, Spaar Select had door het hele land kantoren en financieel adviseurs die keurig in het pak zaten. Risico’s? De Derde Wereldoorlog moest uitbreken, wilde er iets mis gaan. Zo zijn er 700.000 aandelenleasecontracten afgesloten.“
 
Gulden- of eurotekens hadden zij niet in de ogen, bezweert Koremans. „We zijn geen beleggers of AEX-kenners. We hoefden ook geen reis naar de Bahama’s. We zijn gewone mensen die net iets extra’s wilden, voor het huis, pensioen, of de studie van de kinderen“, probeert hij schuldgevoelens weg te masseren. „Wij hoeven ons niet te schamen. Dat moeten ze bij Dexia, Aegon en Spaar Select.“
 
Instemmend rumoer zoemt door de zaal. De bijeenkomst krijgt bijna een Amerikaans-religieus karakter. „De familie Reijnders hier“, wijst Koremans, „is een gewone familie die met een gewone advocaat hun rechtzaak gewonnen heeft. Zoals Dexia al zes maanden van geen enkele rechter nog gelijk heeft gekregen.“ Applaus vult de zaal.
 
Dan daalt advocaat Rob Silvertand af van het podium. „Wat is aandelenlease eigenlijk?“, vraagt hij de eerste rij. ‘Met geleend geld aandelen kopen’, luidt het meest gehoorde antwoord. „Fout, fout. Aandelenlease is móóóói“, kraait Silvertand met het gespeelde enthousiasme van een Amerikaanse tv-dominee.
 
Daarmee citeert hij cynisch uit de bijbel van de duivel: het instructiehandboek dat Spaar Select zijn colporteurs inpeperde. „Ze hoefden niet te weten hoe aandelenleaseconstructies in elkaar zaten, als ze maar zeiden dat ‘t een mooi product was. Als je zulke verkopers kweekt...“
 
Met het ineenstorten van de beurzen, duikelden kopers van aandelenleaseproducten uit de hemel van voorgespiegelde toprendementen pardoes in tienduizenden euro’s diepe schulden. En werd voor velen pas ten volle duidelijk wat voor riskante deal ze waren aangegaan.
 
De omstreden bemiddelaar Spaar Select kreeg amper nog een financieel product verkocht en verschrompelde van 32 vestigingen naar één kantoor. Maar financiële reuzen als Dexia en Aegon staan nog overeind. En eisen dat mensen hun opgelopen schulden afbetalen.
 
Maar waarachtig, er is hoop, houdt Silvertand de aanwezige gelovigen voor. Hoewel, gelovig? De twijfelaars lijken nog steeds de overhand te hebben. Stoppen met betalen en een rechtzaak aanspannen, is dat wel verstandig? Heb je wel een kans?
 
Nou, er valt de banken genoeg te verwijten, stelt Silvertand. „De meeste rechtbanken zien aandelenlease als huurkoop, en dus moeten beide huwelijkspartners getekend hebben. Vaak is dat niet gebeurd.
 
Ook hadden banken lang niet altijd de benodigde vergunning. Bovendien verzaakten ze hun zorgplicht door mensen niet goed te informeren.“
 
Redelijke tot goede kans dus dat de bank de restschuld zelf mag ophoesten en de gedupeerde zijn inleg terugkrijgt, meent Silvertand. „Wel afhankelijk van uw persoonlijke situatie.“ Zijn advies is om te stoppen met betalen. „Want wat je nu betaalt van je restschuld, krijg je niet terug. Ook niet als je later een rechtzaak wint“, aldus Koremans.
 
Hij waarschuwt voor de procedures die Consumentenbond, Vereniging van Effectenbezitters, Leaseverlies en Eegalease hebben lopen. „Zij adviseren om door te betalen. Maar u krijgt van de Consumentenbond echt geen cent terug.“
 
Zelfs als die zaken tegen Dexia worden gewonnen, moet je alsnog zelf een rechtzaak aanspannen om je eigen gelijk en geld te halen, aldus Koremans.
 
„En ook Wim Duisenburg kan met zijn bemiddelingspoging weinig voor u betekenen“, stelt Silvertand. „Die man komt uit de bankwereld, die gaat echt niet de gedupeerden helpen. Misschien snijdt hij een flinterdun plakje van de worst, maar u krijgt niet uw worst terug.“
 
Een dappere anonieme belegger komt uit de kast. „Ik heb 25 é 30 mille schuld“, bekent hij. „Maar wat gaat het mij kosten als ik een zaak begin?“ Al gauw vier mille, vreest hij. „En wat als Dexia in hoger beroep gaat?“ Die kans acht Koremans niet groot. „Dat doen ze alleen in een paar voorbeeldzaken, maar echt niet allemaal. Ze hebben niet voor niks 900 miljoen euro uitgetrokken voor deze kwestie.“
 
Maar ook een specialist als Silvertand, die bij de rechtbank in Breda voor een gezin volledige terugbetaling plus 17.000 euro schadevergoeding loskreeg, kan geen succes garanderen. Dus blijft het aan de gedupeerde om in te schatten of zijn schuld de gok van een rechtsgang waard is. Met het risico van een verloren zaak, extra kosten.
 
Dexia gokt erop dat mensen geen juridische stappen zetten, meent PAL. „Ze rekenen op uw onzekerheid. Er zijn 700.000 contracten en maar 3700 zaken. Dus moeten wij doorknokken. En laat je niet bang maken door incassobureaus of deurwaarders.“ Koremans gelooft niet dat Dexia of Aegon failliet zouden gaan als er massaal geprocedeerd wordt. „Zo’n gezichtverlies van de financiële sector laat De Nederlandsche Bank heus niet gebeuren.“
 
Als drie kwartier later dan gepland de pauze begint, drommen tientallen gedupeerden samen rond het ‘altaar’ van de PAL-vertegenwoordigers.
 
Aan de tafels gonzen felle discussies met drukke handgebaren en rode hoofden.
 
Daarna herhaalt Koremans de noodzaak en kansen van een rechtzaak.
 
„Zelf win je zo’n zaak niet tegen Dexia-advocaten. Maar wij kunnen u doorverwijzen naar advocaten die hier goed in thuis zijn. Je laat je been ook niet opereren door een oogarts.“
 
Copyright © 2005 BN/DeStem - alle rechten voorbehouden