Alle ogen gericht op de Hoge
Raad
Door onze redacteur Jochen van
Barschot
Rechtszaken rond aandelenlease blijven zich
voortslepen in 2005
ROTTERDAM, 8 JAN. Het zal in 2005
rechterlijke uitspraken regenen over aandelenleasezaken, maar of er ook al
definitief duidelijkheid komt voor de gedupeerden is de
vraag.
Het was even rustig rond de rechtszaken over
aandelenlease. Rechters die veel van dit soort zaken behandelen, besloten vorig
jaar bij elkaar te gaan zitten om hun aanpak beter op elkaar af te stemmen.
Problemen met aandelenleaseproducten, waarbij beleggers met geleend geld
aandelen kopen, zijn een betrekkelijk nieuw fenomeen en er is nog geen
jurisprudentie waar rechters op kunnen terugvallen. In vergelijkbare zaken
kwamen rechters daardoor tot verschillende uitspraken. Om dit voortaan te
voorkomen, was afstemming nodig, vonden ze.
In afwachting van de resultaten hiervan, werd een
groot aantal zaken - er lopen er meer dan duizend - aangehouden. Inmiddels is
het overleg afgerond en is de behandeling van de zaken hervat. De verwachting is
dat het de komende maanden uitspraken zal gaan regenen. In een aantal zaken
loopt ook al het hoger beroep. De eerste uitspraken van de gerechtshoven zijn
naar verwachting in medio april.
Wat de rechters precies met elkaar hebben
afgesproken - en hoe concreet of abstract hun afspraken zijn - hebben ze niet
bekendgemaakt. Dat zal moeten blijken uit hun uitspraken. Waarbij natuurlijk
geldt dat iedere zaak anders is en indivudeel beoordeeld zal
worden.
In de meeste zaken gaat het om beleggers die in de
jaren negentig een aandelenleaseproduct hebben gekocht. Ze kochten met geleend
geld aandelen op de beurs en verkochten die na een vooraf afgesproken periode,
om met de oprengst de lening af te lossen en daarna liefst nog wat over te
houden. In de jaren dat het goed ging op de beurs was dat geen enkel probleem en
maakten producten als de `winstverdriedubbelaar' van (tegenwoordig) Dexia Bank
hun naam meer dan waar. Maar na het inzakken van de aandelenkoersen vanaf eind
2001, bleven veel beleggers na het aflopen van hun aandelenleasecontract met een
restschuld zitten.
Een groot deel van hen is daarna, individueel of
collectief via stichtingen als Eegalease of Leaseverlies, rechtszaken gestart om
de aandelenleasecontracten ontbonden te krijgen. De contracten zijn volgens hen
niet rechtsgeldig omdat de aanbieders van leaseproducten onvoldoende op de
risico's hebben gewezen en hun klanten daarmee hebben misleid.
Over de vraag of aanbieders van leaseproducten hun
klanten hebben misleid, heeft de rechter intussen bepaald dat dat niet zo is.
Hierover loopt wel nog het hoger beroep. Een aantal rechters heeft inmiddels
verder bepaald, dat de partner bij het aangaan van een aandelenleasecontract
moet meetekenen. Is dat niet gebeurd - wat in de meeste gevallen vermoedelijk
het geval is - dan kan het contract worden ontbonden. Het moet nog blijken of
deze uitspraak in hoger beroep standhoudt.
Een andere vraag die de rechters nog moeten
beantwoorden is of aandelenleaseproducten een vorm van consumentenkrediet zijn.
Is dat het geval, dan kunnen beleggers van wie het leaseproduct nog loopt
tussentijds van hun contract af. Ten slotte moeten de rechters zich nog buigen
over de vraag hoever de zorgplicht, die banken wettelijk jegens hun klanten
hebben, reikt in het geval van de leaseproducten. Had de bank mensen die nu in
financiële nood zitten door hun restschuld wel een aandelenleaseproduct mogen
verkopen, nu blijkt dat ze financieel niet daadkrachtig genoeg zijn om de
risico's daarvan te dragen?
Als de rechters al deze vragen hebben
beantwoord, is er voor de gedupeerde beleggers overigens nog steeds geen
definitief uitsluitsel, want na de uitspraak volgt nog het hoger beroep en
uiteindelijk moet de Hoge Raad zich over de aandelenleasekwesties buigen. En
zelfs als er op korte termijn een uitspraak komt in een `modelzaak' waarin alle
probleempunten samenkomen en deze zaak met voorrang door het hoger beroep en de
cassatieprocedure geleid wordt, gaat dat alles bij elkaar minimaal nog een jaar
duren. Dus of beleggers met een aandelenleasecontract hierover in 2005 meer
duidelijkheid kunnen verwachten, valt sterk te betwijfelen.
Op dit artikel rust auteursrecht van NRC Handelsblad BV,
respectievelijk van de oorspronkelijke auteur.