DES-dochters krijgen eindelijk genoegdoening
Achtergrond  Van onze verslaggever Broer Scholtens
 
AMSTERDAM - Kinderen – voornamelijk dochters – van vrouwen die tientallen jaren geleden het DES-hormoon slikten, worden eindelijk schadeloosgesteld voor ernstige lichamelijke gevolgen.
 
Meer dan twintig jaar is er voor diverse rechtbanken tot aan de Hoge Raad over gevochten. Nu gaat het dan gebeuren: het DES-fonds, gevuld met 38 miljoen euro, gaat uitbetalen.
 
In Nederland hebben van 1947 tot 1976 naar schatting enkele tienduizenden zwangere vrouwen het synthetische hormoon DES geslikt. Het hormoon, dat chemische gelijkenis vertoont met lichaamseigen hormonen, werd voorgeschreven om miskramen te voorkomen. De hormoonpil had echter ernstige bijverschijnselen, bleek later uit epidemiologische studies. Vanaf 1976 is het DES-hormoon daarom niet meer voorgeschreven.
 
De bijverschijnselen traden vooral op bij de dochters van de vrouwen. Zij bleken een verhoogd risico te lopen op aandoeningen als vaginakanker en zwangerschapsproblemen.
 
In 1986 begonnen zes van die gedupeerde vrouwen een juridische procedure tegen tien farmaceutische bedrijven die indertijd het DES-hormoon in hun productenpakket hadden, waaronder Bayer en E. Merck.
 
De bedrijven hebben met wisselend succes geprobeerd gerechtelijke procedures te rekken, tot aan het hoogste rechtscollege toe, de Hoge Raad. Het verband tussen slikken van DES-pillen en concrete gezondheidsproblemen achtten de tien bedrijven niet onomstotelijk bewezen.
 
Het langdurige juridische gesteggel resulteerde uiteindelijk in overleg tussen gedupeerde vrouwen en de farmaceutisch industrie. Eind 1999 kwamen beide partijen een schikking overeen. Er werd een fonds gesticht van toen 38 miljoen euro. Het geld werd gestort door de farmaceutische industrie en schadeverzekeringsmaatschappijen als Achmea, Aegon en Delta Lloyd.
 
Vervolgens is nog eens tien jaar nodig geweest voor onderhandelingen over uitkeringscriteria. Verder is gewerkt aan een wettelijk kader voor collectieve afhandeling van dergelijke massaschades, en vervolgens aan de gerechtelijke toetsing daarvan.
 
De afgelopen jaren hebben 17 duizend gedupeerden zich gemeld bij het DES-centrum, in het leven geroepen door DES-dochters. Dit centrum heeft na afloop van de juridische procedures onderhandelingen gevoerd met de industrie.
 
Het DES-fonds heeft via twee landelijke dagbladen gedupeerden opgeroepen zich te melden. ‘We hebben inmiddels meer dan vijfhonderd e-mails gekregen’, zegt fondsdirecteur Peter Kamp. Een deel van de gedupeerden zal zich niet melden, verwacht hij. Zo’n tienduizend van hen krijgen straks een uitkering, schat het fonds.
 
Afhankelijk van de aandoening gaat het om een eenmalige variërende uitkering van 500 euro (vormafwijkingen vagina of baarmoeder) tot 125 duizend euro (snelgroeiende vaginakanker, inclusief uitzaaiingen voor het 41ste jaar).
 
Het gaat voornamelijk om DES-dochters van wie de moeder dertig tot zestig jaar geleden het DES-hormoon heeft geslikt. Ook enkele honderden DES-zonen en DES-moeders ondervinden wetenschappelijk aangetoonde bijwerkingen, stelt het fonds.
 
Het collectieve karakter is inmiddels doorbroken. Ongeveer tweehonderd gedupeerden hebben zich gemeld bij letselschadebureau Pals. Zij vinden de uitkeringen van de collectieve regeling te laag. ‘Er zit veel meer in’, meent dat bureau.
 
Die tweehonderd moeten binnen drie maanden individueel bij het DES-fonds melden dat ze niet willen meedoen. Doen ze dat, dan staat het de industrie vrij af te zien van het doen van uitkeringen omdat het doel ‘collectieve afkoop van schadeaansprakelijkheid’ niet is bereikt.
 
Het DES-centrum wil zich niet mengen in de actie van die tweehonderd gedupeerden omdat het de individuele gevallen niet kent. Het centrum waarschuwt wel voor lange en dure juridische procedures. ‘Daarin zal elk individu moeten bewijzen dat zijn specifieke aandoening door het DES-hormoon is veroorzaakt.’

(c) de Volkskrant