Reken af met het gat in uw beleggingspolis
 
André de Vos
 
Huiseigenaren die hun hypotheek moeten aflossen met een beleggingsverzekering zitten straks met een gat. Tijd om in actie te komen
 
Eigenhuisbezitters met een beleggingsverzekering die was bedoeld voor aflossing van de hypotheek hebben een probleem. De meeste beleggingsverzekeringen werden verkocht op het hoogtepunt van de aandelengekte in 1999 en 2000. De opbrengst van die verzekeringen zal niet in de buurt komen van de prognoses die particulieren bij het afsluiten werden voorgehouden. Dat geldt voor de meeste van de zeven miljoen polissen die de afgelopen twintig jaar zijn verkocht. En dus ook voor de naar schatting 400.000 huiseigenaren met zo’n polis ter aflossing van de hypotheek. Aan het einde van de rit blijven ze zitten met een gapend gat.
 
Omdat hypotheken doorgaans voor dertig jaar worden afgesloten, is dat geen acuut probleem. ‘De meeste mensen schuiven het dan ook voor zich uit’, zegt zelfstandig hypotheekadviseur en financieel planner Gé Jacobs. ‘Maar het is slim om in actie te komen. Als je nu adequate maatregelen treft, kun je veel corrigeren.’
 
Op het jaarlijkse overzicht van uw verzekeraar kunt u zien hoeveel de polis straks uitkeert, bij optimistische en pessimistische scenario’s. In beide gevallen is het bedrag waarschijnlijk veel te laag om uw hypotheek af te lossen. Als u aan het einde van de hypotheekperiode toch liever uw huis vrij heeft, zijn er een aantal mogelijkheden.
 
Niets doen
 
Niet elke beleggingsverzekering is een woekerpolis, maar ook bij niet-woekerpolissen gaat een groot deel van de inleg op aan kosten. De meeste beleggingsverzekeringen zijn slechte producten. Niets doen is geen optie.
 
Afkopen
 
U beëindigt uw beleggingsverzekering en incasseert de huidige waarde. Daar zitten nadelen aan. Verzekeraars rekenen doorgaans kosten voor het afkopen, u loopt het risico woekerpoliscompensatie (deels) mis te lopen en u kunt het fiscale voordeel kwijtraken. Om met name woekerpolishouders tegemoet te komen, wordt eraan gewerkt deze nadelen te ondervangen, maar in hoeverre dat mogelijk is, verschilt per verzekeraar. Bovendien is voor aanpassing van de fiscale eisen de hulp van minister De Jager nodig.
 
Premievrij maken
 
De verzekering loopt door, maar u betaalt geen premie meer. Heeft alleen zin als het fiscale voordeel van minimaal 15 of 20 jaar premie betalen al is bereikt. Lijkt zelfs dan niet zo’n handige optie.
 
Premie verlagen
 
U kunt de premie verlagen naar het minimale bedrag dat nodig is om aan de fiscale vrijstelling te blijven voldoen. Voor polissen van na 1 januari 1992 is dat tienmaal zo laag als de hoogste premie. De toekomstige opbrengst wordt echter nog lager en de kosten vreten het kapitaal op. Weinig riante perspectieven dus.
 
Overlijdensrisico uit polis
 
De overlijdensrisicoverzekering (orv) is de belangrijkste veroorzaker van alle kostenellende in een beleggingsverzekering. Als u de orv uit de polis haalt en elders — tegen een veel lagere premie — opnieuw afsluit, kan het nettorendement van uw beleggingsverzekering spectaculair stijgen. Uw verzekeraar moet wel willen meewerken om deze melkkoe te slachten.
 
Beleggingsmix wijzigen
 
De meeste beleggingsverzekeringen beleggen in dure huisfondsen van — inderdaad — de verzekeraar. Door binnen de lopende verzekering over te stappen op bijvoorbeeld indexbeleggen kunt u kosten en risico drastisch beperken. Bij woekerpolissen zijn er in sommige gevallen afspraken over switchen zonder kosten.De voornaamste valkuilen bij het wijzigen of afkopen van de beleggingsverzekering zijn het fiscale regime en de kosten. Het opgebouwde kapitaal in de beleggingsverzekering is als kapitaalverzekering eigen woning vrijgesteld van vermogensrendementsheffing. De vrijstelling bedraagt ¤34.300 bij vijftien premiejaren en ¤151.000 bij twintig premiejaren. Bij wijziging of afkoop bestaat het risico dat het minimaal aantal vereiste premiejaren niet wordt gehaald. Dat betekent dat u belasting moet betalen over het vrijkomende kapitaal en bij oude polissen moet afrekenen over eventueel rendement. Bij een nieuw fiscaal product moet u weer van voren af aan premiejaren opbouwen. U kunt dat voorkomen door in een nieuw product de afgekochte waarde in te brengen, ofwel ‘fiscaal geruisloos’ voort te zetten.
 
Een tweede punt van aandacht zijn de kosten. Verzekeraars rekenen voor elke wijziging kosten. De stichtingen die opkomen voor de belangen van woekerpolishouders ijveren ervoor dat verzekeraars die kosten laten vallen in het kader van het ‘flankerend beleid’ rond de woekerpolissen, maar niet alle verzekeraars zijn daarmee akkoord.Duidelijkheid over wat er moet gebeuren met de lopende verzekering is maar de helft van het verhaal. Met ‘damage control’ voorkomt u dat het gat tussen hypotheek en polisopbrengst nog groter wordt, maar daarmee is het gat nog niet gedicht. De eenvoudigste oplossing is beginnen met aflossen. Als u echter de renteaftrek optimaal wilt benutten, kunt u ook sparen of beleggen in box 3. Het nadeel is dat over kapitaal in box 3 1,2% vermogensbelasting wordt geheven.
 
U kunt ook binnen de fiscale mogelijkheden extra sparen. Doordat uw beleggingsverzekering achterblijft bij de verwachtingen, is de kans groot dat u niet alle vrijstellingsruimte benut. Als u uw bestaande polis afkoopt, heeft u meteen een startkapitaaltje en kunt u, als u het slim aanpakt, de premiejaren van de oude verzekering meenemen naar het nieuwe product. Er zijn ruwweg vier mogelijkheden om met fiscaal voordeel voor uw huis te sparen.
 
Beleggingsverzekering
 
Er is een ‘nieuwe generatie’ beleggingsverzekeringen op de markt met veel lagere kosten. De meeste producten zijn door verzekeraars in de markt gezet als alternatief voor bestaande woekerpolisklanten. Let goed op de kosten van de overlijdensrisicoverzekering en de kosten en mogelijkheden van de aangeboden beleggingsfondsen. U kunt het beleggingsrisico afdekken met garantie, maar van het rendement blijft dan weinig over.
 
Banksparen
 
U spaart op een speciale rekening voor een vaste periode waarin u niet bij het geld kunt. Hoe langer die periode, hoe hoger de rente. Nu de rente weer begint op te lopen een aantrekkelijk alternatief. Probleem is wel dat vrijwel alle hypotheekbankspaarproducten alleen kunnen worden afgenomen bij de bank waar de hypotheek loopt.
 
Beleggersrekening
 
Via banksparen kunt u ook een beleggersrekening openen. U kunt dan zelf bepalen waarin u belegt, zonder dat er een verzekering nodig is. Het geld staat wel vast tot het einde van de looptijd en u loopt alle risico van de markten.
 
Spaarhypotheek
 
De ouderwetse voorloper van banksparen, maar dan inclusief een overlijdensrisicoverzekering. Moet ook worden afgesloten bij de verlener van de hypotheek.
 
‘Mensen met beleggingsverzekeringen moeten geen overhaaste beslissingen nemen zolang er zoveel onduidelijkheid is over compensatieregelingen en flankerend beleid’, zegt Nico Stolwijk van de Vereniging Eigen Huis, tevens bestuurslid van de Stichting Verliespolis. ‘En er moet natuurlijk wel geld zijn om gaten te dichten.’
 
Kapitaal dat is opgebouwd met fiscale voordelen moet verplicht worden gebruikt voor aflossing van de hypotheek. Als er te weinig geld is om de hypotheek af te lossen, hoeft dat nog geen man overboord te zijn. U kunt een nieuwe hypotheek afsluiten, of uw bestaande hypotheek verlengen tegen nieuwe condities. Vanaf 2001 is de rente maximaal dertig jaar aftrekbaar, dus als uw hypotheek voor 2031 afloopt, kunt u van de hypotheekrenteaftrek profiteren.
 
Daarna moet u een hypotheek afsluiten zonder dat de rente aftrekbaar is. Als de huizenprijzen zich weer enigszins herstellen, heeft u waarschijnlijk genoeg overwaarde om een bank te doen besluiten u geld te lenen. U moet er dan wel rekening mee houden dat een nieuwe hypotheek maximaal voor de helft aflossingsvrij mag zijn.
 
© 2011 Het Financieele Dagblad