Weinig houvast voor
leasebeleggers
De bemiddeling tussen aanbieders
van leaseproducten en beleggers is mislukt. Een gang naar de rechter is de enige
uitweg. Maar ook deze weg biedt weinig zekerheid.
Dat de rechtbanken sterk van mening verschillen
over het onderwerp aandelenlease blijkt meteen op de eigen website. Op www.rechtspraak.nl staan onder het kopje
actualiteiten de belangrijkste uitspraken gerangschikt. De rechtbank in Alkmaar
heeft op 16 juni bepaald dat aandelenlease een vorm van huurkoop is. Maar even
eronder valt ook te lezen dat twee dagen eerder de Arnhemse rechtbank nog het
omgekeerde stelde.
Dit ogenschijnlijke detail is in werkelijkheid een
belangrijk element in de vele geschillen tussen Dexia en leasebeleggers, waarin
vele honderden miljoenen euro's op het spel staan. Als een leasecontract als
huurkoop wordt aangemerkt, is het voer voor de kantonrechter en niet voor de
rechtbank.
Steun in de rug
Als aandelenlease inderdaad huurkoop is, kan dat
voor duizenden beleggers van wie de partner niet meetekende een steun in de rug
betekenen. Zo'n handtekening is bij bepaalde huurkoopovereenkomsten vereist
(art. 1:88 BW) om het gezin te beschermen en de partners tegen zichzelf en
elkaar.
Voor veel verontruste beleggers is het
onbegrijpelijk dat rechters het inhoudelijk niet eens zijn. In Alkmaar,
Amsterdam, Haarlem, 's-Hertogenbosch, Maastricht, Utrecht en Zwolle vinden ze
dat aandelenlease huurkoop is. In Almelo, Arnhem en Roermond vinden ze van niet.
De rechtbank in Amsterdam verwacht eind deze maand uitspraak te doen in de zaak
van Eegalease, een groep van duizenden 'partners' die contracten vernietigd
probeert te krijgen.
Het standpunt van onder meer Alkmaar en Amsterdam
wordt gesteund door twee wetenschappers die in het vakblad Ars Aequi recent een
artikel schreven over het onderwerp. Zij concluderen dat aandelenlease een
'bijzondere vorm van koop op afbetaling' is.
Maar ook de wetenschappelijke wereld is het oneens.
Dexia zegt gesteund te worden door hoogleraren die het omgekeerde
vinden.
Hoge Raad
'Uiteindelijk zal de Hoge Raad moeten oordelen over
dit punt', zo verwacht William Schonewille, die als advocaat beleggers
bijstaat.
De onenigheid van rechtbanken is een grotere zorg
van beleggers geworden sinds schikkingsgesprekken vorige week zijn mislukt. De
commissie-Oosting was voornemens om op basis van een tiental uitspraken van de
klachtencommissie tot een algemeen geldende regeling te komen. De vonnissen van
de klachtencommissie gaven beleggers in februari hoop. Toch bleef een schikking
uit omdat Dexia niet wilde meegaan met een voorstel van de commissie. Eerder
trok de bank een half miljard euro uit om beleggers tegemoet te komen. Maar dat
bleek niet voldoende om iedereen over de streep te trekken.
Dexia heeft bij de huidige stand van de beurs meer
dan een miljard euro tegoed van leasebeleggers. De bank heeft, behalve allerlei
individuele zaken, zelf tegen 'meer dan duizend' klanten rechtszaken lopen om ze
tot betaling te dwingen.
Misleid
Veel beleggers hebben lage inkomens en kunnen de
schulden van meestal enkele tienduizenden euro's vaak niet betalen. Veel
gezinnen weigeren dit uit principe, omdat ze zich misleid voelen. Zij krijgen
soms gelijk bij de rechter, zo blijkt uit vijf nieuwe uitspraken van de
rechtbank in Arnhem.
In drie zaken is Dexia grotendeels in het gelijk
gesteld. Deze beleggers, die een redelijk inkomen hebben, moeten hun schuld
aflossen. In twee andere zaken van minder bedeelde beleggers oordeelt de
Arnhemse rechtbank in het nadeel van Dexia. De uitspraken komen twee weken na
een voor Dexia nadelig vonnis van de kantonrechter F. Visser in Zaandam, die op
televisie bekend is als 'de rijdende rechter'. Ook in deze zaak is de restschuld
kwijtgescholden.
Beleggers blijken zaken te winnen als ze hard
kunnen maken dat Dexia bij het aangaan van de leaseovereenkomst onvoldoende haar
zorgplicht is nagekomen. De bank controleerde vaak niet of beleggers mogelijke
koersdalingen konden opvangen met hun inkomen.
Schade
'Steeds vaker wordt gekeken naar de draagkracht van
een belegger en in hoeverre deze vooraf is getoetst', zegt advocaat Jeroen
Wendelgelst, die 300 studenten met leasecontracten bijstaat. 'Daarmee wordt de
lijn van de klachtencommissie doorgetrokken.' Wendelgelst acht de kans groot dat
voor studenten en scholieren en andere beleggers met weinig draagkracht een
regeling wordt getroffen. De vraag blijft volgens hem wel hoe de schade precies
wordt berekend.
Terwijl rechters gevoelig lijken te zijn voor de
gebrekkige invulling van de zorgplicht door Dexia, zien ze veel minder in het
verwijt van misleiding. Dat kan veranderen met het vonnis in de zaak van 90.000
beleggers verenigd in Leaseverlies. Hun hoofdverwijt is dat Dexia hen heeft
misleid in folders.
Deze collectieve procedure is de grootste zorg van
Dexia. Wordt de bank in het ongelijk gesteld, dan dreigt een enorme strop. Begin
juli wordt een vonnis verwacht. Goede kans overigens dat dit slechts een
tussenvonnis is.
Gerben van der Marel
Copyright (c) 2004 Het Financieele
Dagblad