Weinig houvast voor leasebeleggers
 
De bemiddeling tussen aanbieders van leaseproducten en beleggers is mislukt. Een gang naar de rechter is de enige uitweg. Maar ook deze weg biedt weinig zekerheid.
 
Dat de rechtbanken sterk van mening verschillen over het onderwerp aandelenlease blijkt meteen op de eigen website. Op www.rechtspraak.nl staan onder het kopje actualiteiten de belangrijkste uitspraken gerangschikt. De rechtbank in Alkmaar heeft op 16 juni bepaald dat aandelenlease een vorm van huurkoop is. Maar even eronder valt ook te lezen dat twee dagen eerder de Arnhemse rechtbank nog het omgekeerde stelde.
 
Dit ogenschijnlijke detail is in werkelijkheid een belangrijk element in de vele geschillen tussen Dexia en leasebeleggers, waarin vele honderden miljoenen euro's op het spel staan. Als een leasecontract als huurkoop wordt aangemerkt, is het voer voor de kantonrechter en niet voor de rechtbank.
 
Steun in de rug
 
Als aandelenlease inderdaad huurkoop is, kan dat voor duizenden beleggers van wie de partner niet meetekende een steun in de rug betekenen. Zo'n handtekening is bij bepaalde huurkoopovereenkomsten vereist (art. 1:88 BW) om het gezin te beschermen en de partners tegen zichzelf en elkaar.
 
Voor veel verontruste beleggers is het onbegrijpelijk dat rechters het inhoudelijk niet eens zijn. In Alkmaar, Amsterdam, Haarlem, 's-Hertogenbosch, Maastricht, Utrecht en Zwolle vinden ze dat aandelenlease huurkoop is. In Almelo, Arnhem en Roermond vinden ze van niet. De rechtbank in Amsterdam verwacht eind deze maand uitspraak te doen in de zaak van Eegalease, een groep van duizenden 'partners' die contracten vernietigd probeert te krijgen.
 
Het standpunt van onder meer Alkmaar en Amsterdam wordt gesteund door twee wetenschappers die in het vakblad Ars Aequi recent een artikel schreven over het onderwerp. Zij concluderen dat aandelenlease een 'bijzondere vorm van koop op afbetaling' is.
 
Maar ook de wetenschappelijke wereld is het oneens. Dexia zegt gesteund te worden door hoogleraren die het omgekeerde vinden.
 
Hoge Raad
 
'Uiteindelijk zal de Hoge Raad moeten oordelen over dit punt', zo verwacht William Schonewille, die als advocaat beleggers bijstaat.
 
De onenigheid van rechtbanken is een grotere zorg van beleggers geworden sinds schikkingsgesprekken vorige week zijn mislukt. De commissie-Oosting was voornemens om op basis van een tiental uitspraken van de klachtencommissie tot een algemeen geldende regeling te komen. De vonnissen van de klachtencommissie gaven beleggers in februari hoop. Toch bleef een schikking uit omdat Dexia niet wilde meegaan met een voorstel van de commissie. Eerder trok de bank een half miljard euro uit om beleggers tegemoet te komen. Maar dat bleek niet voldoende om iedereen over de streep te trekken.
 
Dexia heeft bij de huidige stand van de beurs meer dan een miljard euro tegoed van leasebeleggers. De bank heeft, behalve allerlei individuele zaken, zelf tegen 'meer dan duizend' klanten rechtszaken lopen om ze tot betaling te dwingen.
 
Misleid
 
Veel beleggers hebben lage inkomens en kunnen de schulden van meestal enkele tienduizenden euro's vaak niet betalen. Veel gezinnen weigeren dit uit principe, omdat ze zich misleid voelen. Zij krijgen soms gelijk bij de rechter, zo blijkt uit vijf nieuwe uitspraken van de rechtbank in Arnhem.
 
In drie zaken is Dexia grotendeels in het gelijk gesteld. Deze beleggers, die een redelijk inkomen hebben, moeten hun schuld aflossen. In twee andere zaken van minder bedeelde beleggers oordeelt de Arnhemse rechtbank in het nadeel van Dexia. De uitspraken komen twee weken na een voor Dexia nadelig vonnis van de kantonrechter F. Visser in Zaandam, die op televisie bekend is als 'de rijdende rechter'. Ook in deze zaak is de restschuld kwijtgescholden.
 
Beleggers blijken zaken te winnen als ze hard kunnen maken dat Dexia bij het aangaan van de leaseovereenkomst onvoldoende haar zorgplicht is nagekomen. De bank controleerde vaak niet of beleggers mogelijke koersdalingen konden opvangen met hun inkomen.
 
Schade
 
'Steeds vaker wordt gekeken naar de draagkracht van een belegger en in hoeverre deze vooraf is getoetst', zegt advocaat Jeroen Wendelgelst, die 300 studenten met leasecontracten bijstaat. 'Daarmee wordt de lijn van de klachtencommissie doorgetrokken.' Wendelgelst acht de kans groot dat voor studenten en scholieren en andere beleggers met weinig draagkracht een regeling wordt getroffen. De vraag blijft volgens hem wel hoe de schade precies wordt berekend.
 
Terwijl rechters gevoelig lijken te zijn voor de gebrekkige invulling van de zorgplicht door Dexia, zien ze veel minder in het verwijt van misleiding. Dat kan veranderen met het vonnis in de zaak van 90.000 beleggers verenigd in Leaseverlies. Hun hoofdverwijt is dat Dexia hen heeft misleid in folders.
 
Deze collectieve procedure is de grootste zorg van Dexia. Wordt de bank in het ongelijk gesteld, dan dreigt een enorme strop. Begin juli wordt een vonnis verwacht. Goede kans overigens dat dit slechts een tussenvonnis is.
 
Gerben van der Marel
 
Copyright (c) 2004 Het Financieele Dagblad