Het gebruik maken van deze uitspraak bij eventuele publicatie, is alleen toegestaan indien de gehele URL wordt overgenomen. Het kopieren van deze uitspraak en het plaatsen hiervan op een site is zonder toestemming van de Stichting PAL, uitdrukkelijk verboden.
Rechtbank
Leeuwarden
Sector Kanton
Locatie Leeuwarden
VONNIS IN HET ONBEVOEGDHEIDSINCIDENT
151789 ICV EXPL 04-3650
Uitspraak: 27
september 2005
in de zaak
van
[X],
wonende te [woonplaats],
eiser in de
hoofdzaak,
verweerder in het incident,
hierna te noemen
[X],
gemachtigde: mr. A.W.J.D. Engels,
tegen
de besloten vennootschap met beperkte
aansprakelijkheid AEGON
FINANCIËLE DIENSTEN B.V.,
gevestigd te
Leeuwarden,
gedaagde in de hoofdzaak,
eiseres in het incident,
hierna
te noemen Aegon,
gemachtigde:mr. R.W.G. van der Velden.
Procesverloop
1. Op de bij dagvaardingvermelde gronden heeft
[X] gevorderd te verklaren
voor recht dat de overeenkomstenVennogens
Vliegwiel-extra met nummers 16......
en 16......, die [X] met Aegon heeft
gesloten, rechtsgeldig door mevrouw
[X] zijn vernietigd.
Aegon heeft een incidentele conclusie tot
verwijzing ex artikel 71 lid 1 Rv. genomen.
Na een conclusie van antwoord in het incident aan
de zijde van [X] is vonnis
bepaald in het incident.
De inhoud van de stukken geldt als hier
ingelast.
De feiten
in het incident
2. Als gesteld en erkend, dan wel als niet of
onvoldoende weersproken, alsmede
op grond van de in zoverre onbetwiste inhoud
der overgelegde producties staat het
volgende vast.
2.1. [X] heeft op 24 april 2001 met Aegon twee
"Vermogens Vliegwiel-
extra" aandelenlease-overeenkomstengesloten met de
contractnunnners 16...... en
16......(hierna te noemen de
overeenkomst(en)).
2.2. In elk van deze overeenkomsten staat onder
meer vermeld:
"I. aankoop-/valutadatum: 24-04-2001.
(..)
totaal
overeengekomen leasesom €(...).
2. De Vliegwiel-overeenkomst wordt aangegaan
voor een vaste periode van 240 maanden
(leaseperiode), te rekenen vanaf de
aankoopdag van de aandelen, behoudens tussentijdse
opzegging.
3. De
leasesom wordt terugbetaald in 240 gelijke termijnen van € (..).
De eerste
maandtermijn is verschuldigd op de 1e van de maand volgend op de aankoopdag
van
de aandelen en volgende maandtermijnen telkens op de 1e van iedere
volgende maand.
4. Cliënt kan deze Vliegwiel-overeenkomst door schriftelijke
opgave na 90 maanden dagelijks
met onmiddellijke ingang en zonder dat
boeterente verschuldigd is, beëindigen, onder betaling
of verrekening van het
nog niet terugbetaalde deel van de hoofdsom.
(...).
Bij voortijdige
beëindiging vindt verkoop van de aandelen plaats en wordt de
verkoopopbrengst
aan cliënt uitbetaald onder verrekening van al hetgeen de cliënt aan Aegon
is
verschuldigd. Bij een negatieve uitkomst van deze verrekening dient cliënt het
tekort aan
Aegon te voldoen.
( )
6. Zodra cliënt al datgene aan Aegon
heeft betaald wat hij haar krachtens deze Vliegwiel-
overeenkomst en de
daarbij behorende Bijzondere Voorwaarden Vermogens
Vliegwiel-extra
verschuldigd is of zal worden, wordt cliënt van rechtswege
eigenaar van de aandelen.
7. Aegon zal cliënt aan het begin van ieder
kalenderjaar schriftelijk informeren over de
waarde van de aandelen, de
restant hoofdsom, ontvangen dividenden en betaalde rente.
8. Teneinde de
belangen van de cliënt te beschermen vestigt Aegon hierbij een
eerste
pandrecht op het aandeel van Aegon in het bij Bank Labouchere N.V.
aangehouden
verzamelde pot betreffende de in artikel 1 van deze overeenkomst
genoemde aandelen. ...).".
2.3. De Bijzondere Voorwaarden Vermogens
Vliegwiel-extra (hierna te noemen de
Bijzondere Voorwaarden) vermelden onder
meer:
'I. Aegon blijft eigenaresse van de aandelen totdat de cliënt haar
al datgene heeft betaald wat
hij haar krachtens de Vliegwiel-overeenkomst
verschuldigd is. Aegon draagt het risico van het
verloren gaan van de
aandelen totdat deze eigendom van cliënt zijn geworden.
2. Alle baten en
waardeveranderingen van de aandelen komen cliënt toe. In geval
van
keuzedividend heeft de cliënt telkens de mogelijkheid het dividend te
laten uitkeren in
contanten dan wel in aandelen. Indien voor dividend in
aandelen wordt gekozen, zal Aegon
deze aandelen kosteloos op de Amsterdamse
Effectenbeurs verkopen en de opbrengst aan de
cliënt doen toekomen. Aegon zal
de dividendbaten zo spoedig mogelijk na betaalbaarstelling
daarvan aan cliënt
doen toekomen, (...)
3. Het beleggingsrisico, waaronder begrepen het risico
van een waardedaling van de
aangekochte aandelen alsmede het uitblijven van
opbrengsten daarvan, is voor rekening van
cliënt.
( )
8. Cliënt zal niet om de uitlevering van de
aandelen vragen en stemt er mee in dat de aandelen
op naam van Aegon
geadministreerd blijven totdat Aegon conform artikel 9 verplicht is
tot
rechtstreekse levering van de aandelen aan cliënt ( ).
9. Aan het eind van de
Vliegwiel-overeenkomst, nadat cliënt aan al zijn verplichtingen uit
de
Vliegwiel-overeenkomst heeft voldaan, zal Aegon via Bank Labouchere N V.
de aandelen
leveren aan de cliënt, tenzij cliënt alsdan schriftelijk meedeelt
de voorkeur te geven aan de
verkoop van de aandelen. De verkoopopbrengst zal
in dat geval door Aegon aan cliënt worden
uitbetaald. De verkoop vindt plaats
op de eerste beurs dag na opdracht daartoe.
(....)
13. De aandelen zullen door Aegon worden
gehouden bij Bank Labouchere N V. te Amsterdam
( ) ".
De standpunten van Aegon en
[X]
in het incident
3. Aegon stelt zich op het standpunt dat de
kantonrechterniet bevoegd is om van de
vorderingen van [X] kennis te nemen
omdat de overeenkomsten geen vonn van
huurkoop zijn.
Aegon heeft dit als volgt
toegelicht:
a) Er is geen sprake van betaling in
termijnen.
Bij het Vliegwiel Extra is van gespreide betaling geen sprake. De
koopprijs van de ten
behoeve van [X] gekochte effecten is voorgefinancierd
door een door Aegon
verstrekte lening. De koopprijs is bij het sluiten van de
overeenkomsten in één keer
voldaan. De nadien door [X] te betalen 240
termijnen dienen uitsluitend ter
aflossing van de lening en niet ter
afbetaling van de koopprijs.
b) De door Aegon gekochte effecten zijn nooit aan
[X] afgeleverd.
Van koop op afbetaling is slechts sprake indien de verkochte
zaak bij of vlak na het
sluiten van de overeenkomst aan de belegger wordt
afgeleverd. Indien de zaak onder
eigendomsvoorbehoud wordt geleverd, betekent
dit dat de zaak in de macht van de
koper wordt gesteld. Bij het Vliegwiel
Extra worden de door Aegon aangeschafte
effecten niet afgeleverd aan de
belegger, maar blijven de effecten in de praktijk in
eigendom en bezit van
Aegon en worden deze nimmer direct bij het aangaan van de
overeenkomst aan de
belegger (af)geleverd. Aegon heeft daarbij verwezen naar de
artikelen 8 en
13van de Bijzondere Voorwaarden. De aandelenworden op naam van
Aegon en niet
op naam van de belegger bijschreven in de administratievan
de
effecteninstelling.
c) De overeenkomsten strekken niet tot
verkrijgingvan zaken.
Uit artikel 7A: 1576 lid 1 BW volgt dat koop op
afbetalingslechts betrekking kan
hebben op zaken. Bij het Vliegwiel Extra
worden door de belegger geen zaken
verkregen maar vennogensrechten. De
bevoegdheid van de kantonrechter kan ook niet
worden afgeleid uit artikel 7A:
1576lid 5 BW. Hiermee wordt de werkingssfeer van
de bepalingen uit de titel
over koop op afbetaling uitgebreid voor
afbetalingstransacties, maar deze
bepaling resulteert niet in een uitbreiding van de
definitie van koop op
afbetaling.
d) Partijen hebben bij de overeenkomsten ook
nooit de bedoeling gehad om een
overeenkomst van huurkoop te sluiten.
Het
Vliegwiel Extra beoogt in de praktijk uitdrukkelijk geen overdacht van
de
aandelen aan het einde van de looptijd. Weliswaarbepaalt artikel 6 van
de
overeenkomsten dat de belegger aan het eindevan de looptijd van de
Vliegwiel Extra
van rechtswege eigenaar wordt van de aandelen, maar dit
verandert niets aan het
feitelijke uitgangspunt van partijen om de aandelente
verkopen en niet te leveren. In
lijrimet deze doelstelling voorzien de
overeenkomstenniet in een automatische
eigendomsoverdracht, maar wordt de
beleggerna afloop van de looptijd explicietde
keuze voorgehouden ofhij de
effectenwil verkrijgen of door Aegon wil laten
verkopen. Aegon heeft daarbij
verwezen naar artikel 9 van de Bijzondere
Voorwaarden. Dit uitgangspunt volgt
ook uit het feit dat bij tussentijdse beëindiging
van het Vliegwiel Extra de
aandelen doorAegon worden verkocht, waarna de
verkoopopbrengst aan de
belegger wordt uitbetaald.
Aangenomen moet worden, volgens Aegon, dat
partijen met het aangaan van de
overeenkomsten ook de bedoeling hebben gehad
om de door Aegon aangeschafte
aandelen aan het einde van de looptijd te
verkopen en de verkoopopbrengstvervolgens
aan [X] uit te keren.
4. [X] stelt zich op het standpunt dat de
kantonrechter bevoegd is van het
onderhavige geschil kennis te nemen. [X]
heeft daartoe aangevoerd dat, met
inachtneming van artikel 7A: 1576 lid 5 BW,
de overeenkomsten zijn te kwalificeren
als huurkoopovereenkomsten als bedoeld
in artikel 93 onder c Rv.
[X] heeft dit als volgt toegelicht:
a) Betaling in termijnen.
De
aandelenlease-overeenkomstis een koop en verkoop op afbetaling. Nu [X]
de
koopprijs in termijnen dient te voldoen en de eigendom van de aandelenpas
overgaat
op het moment dat alle afgesproken termijnen aan de verkoper zijn
voldaan, is er
sprake van een koop en verkoop op afbetaling.
De verkochte
zaak gaat in eigendom over door vervulling van de opschortende
voorwaarde van
algehele betaling van wat door de koper uit hoofde van
de
koopovereenkomstverschuldigd is. [X]zou maandelijks een deel van
het
aankoopbedrag aan Aegon dienen te voldoen. Na het verstrijken van een
termijn van
twaalf jaren en ophet moment dat alle termijnenvoldaan zijn, zal
[X] eigenaar
worden van de door Aegon gekochte aandelen. [X] heeft daartoe
verwezen naar
artikel 6 van de overeenkomst.
b) Aflevering van de gekochte zaak.
[X] heeft
het voor huurkoop kenmerkende gebruiksrecht/economisch eigendom
van de
aandelen verkregen. Alle baten en waardeverandering komen immers [X]
toe. [X]
heeft daartoe verwezen naar artikel 2 van de Bijzondere Voorwaarden. Het
feit
dat Aegon een pandrecht op de aandelen heeft gevestigd, bevestigt dat ook
Aegon
in de veronderstelling verkeert geen eigenaar van de aandelen te
zijn.
c) Koop van zaken.
Het begrip "zaak" in
artikel 7a: 1576h BW kan ook worden gelezen als
vermogensrecht, nu het bij de
invoering van het nieuwe BW niet de bedoeling van de
wetgever is geweest
vermogensrechten uit te sluiten. Bovendien staat in artikel 7a:
1576 lid 5 BW
vemeld dat de bepalingen uit de titel inzake koop en verkoop op
afbetaling,
waar huurkoop deel van uit maakt, eveneens geldt voor
vermogensrechten.
d) Beoogde huurkoop door partijen.
In artikel
6 van de overeenkomststaat duidelijk vermeld dat [X] aan het einde van
de
looptijd eigenaar zal wordenvan de aandelen. Levering heeft reeds
plaatsgevonden
door middel van bijschrijving in de administratievan Aegon en
dan wordt de
eigendom overgedragen. Alsdan zijn de aandelen eigendom van [X]
die er mee kan
doen en laten wat hem goeddunkt. Door [X] werd nu juist beoogd
de eigendom van
de aandelen te verkrijgen aan het einde van de overeenkomst.
Indien de waarde van de
aandelen nog een stijgende lijn vertoont, wenst [X]
deze niet onmiddellijk bij het
einde van de overeenkomst te verkopen, maar op
een later moment, als hem dat
goeddunkt.
De beoordeling
in het incident
5.1. Met betrekking tot de vraag of de Vermogens
Vliegwiel-extra is aan te merken
als een huurkoopovereenkomst overweegt de
kantonrechter dat de overeenkomst
voldoet aan de wettelijke definitie van
huurkoop in art. 7A:1576h juncto 1576 BW.
5.2. De overeenkomst betreft lease van aandelen.
Dergelijke aandelen zijn
vermogensrechten in de zin van artikel 3:6 BW. Uit
de artikelen 7:47 en 7A:1576 lid 5
BW volgt dat huurkoop betrekking kan
hebben op vermogensrechten. Het verweer van
Aegon dat de overeenkomst geen
huurkoopovereenkomst is omdat deze geen lease van
zaken, maar van
vermogensrechten betreft, wordt derhalve verworpen.
5.3. Anders dan Aegon betoogt, voldoet de
overeenkomst aan de essentialia van de
huurkoopovereenkomst, althans heeft de
overeenkomst dezelfdes trekking, zodat zij -
op de voet van artikel 7A: 1576h
leden 2 en 3 BW - als huurkoop dient te worden
aangemerkt.
5.4. Aegon heeft zich verbonden de aandelen in
eigendom over te dragen onder de
opschortende voorwaarde van algehelebetaling
van de prijs. Dit blijkt uit artikel 6 van
de overeenkomst: "Zodra cliënt
al datgene aan Aegon heeft betaald wat hij haar krachtens
deze
Vliegwiel-overeenkomst en de daarbij behorende Bijzondere Voorwaarden
Vermogens
Vliegwiel-extra verschuldigd is of zal worden, wordt cliënt van
rechtswege eigenaar van de
aandelen. ".
Ook in artikel 9 van de
Bijzondere Voorwaarden is expliciet opgenomen dat
uitgangspunt is dat cliënt
de eigendom van de aandelen wordt overgedragen nadat
cliënt heeft voldaan aan
al zijn verplichtingen uit hoofde van de overeenkomst. Dat
cliënt er de
voorkeur aan kan geven dat de aandelen kunnen worden verkocht, doet aan
het
voorgaande niet af.
Voor de vraag of er al dan niet sprake is van een
huurkoopovereenkomst is, anders dan
Aegon meent, de tekst van de overeenkomst
doorslaggevend, niet het (vermeende)
oogmerk van partijen. Dit zou immers
betekenen dat de aard van de overeenkomst
afhankelijk zou zijn van de
(oorspronkelijke) bedoeling van de individuele cliënt bij
het aangaan van de
overeenkomst.
Door voldoening aan al zijn verplichtingen uit de
overeenkomstwordt [X], zoals
volgt uit artikel 6 van de overeenkomst van
rechtswege eigenaar van de aandelen.
Daarmee verkrijgt hij de voor verkoop
(en levering) nodige beschikkingsbevoegdheid.
5.5. Onder aflevering dient, zoals blijkt uit
artikel 7A:1576l lid 1 BW, te worden
verstaan: verschaffing van de macht over
het vermogensrecht. Dit betekent voor
aandelen als de onderhavige:
verschaffing van het genot daarvan, zoals is bepaald in
artikel 7A:1576m lid
1 BW.
Dat Aegon zich heeft verbonden aan [X] het genot van de aandelen te
verschaffen,
blijkt uit de eerste zin van artikel 2 van de Bijzondere
Voorwaarden, die bepaalt dat
alle baten en waardeveranderingen van de
aandelen cliënt toekomen, en uit de vierde
zin van artikel 2 van de
Bijzondere Voorwaarden, die bepaalt dat Aegon de
dividendbaten zo spoedig
mogelijk na betaalbaarstelling daarvan aan cliënt zal doen
toekomen. Een en
ander stemt overeen met het bepaalde in artikel 7A:1576n leden 1
en 2 BW.
Gesteld noch gebleken is dat Aegon tot de
onvoorwaardelijke
eigendomsoverdracht op enigerlei wijze het genot van de
aandelen heeft behouden.
Het tijdstip van aflevering is, naar moet worden
aangenomen, het tijdstip van de
hiervoor bedoelde eigendomsoverdracht onder
opschortende voorwaarde.
5.6. [X] ten slotte heeft zich verbonden de prijs
te betalen in termijnen, waarvan
(nog) twee of meer verschijnen nadat de
aandelen aan hem zijn afgeleverd. Dit blijkt
uit artikel 3 van de
overeenkomst: "De leasesom wordt terugbetaald in 240 gelijke
termijnen
van € (...). De eerste maandtermijn is verschuldigd op de 1e van de maand
volgend
op de aankoopdag van de aandelen en volgende maandtermijnen telkens
op de Je van iedere
volgende maand".
Ook indien, zoals Aegon
aanvoert, de maandtermijnen aflossing van de lening
betreffen, dienen deze
termijnen te worden aangemerkt als termijnen van de koopprijs
als bedoeld in
artikel 7A:1576 lid 1 BW. Het gaat om de prijs van de lening die
gedaagde is
aangegaanom de aandelen te kunnen kopen, en daarmee, althans in
economisch
opzicht, om een onderdeel van de prijs van de aandelen.
5.7. De kantonrechter zal zich dan ook bevoegd
verklaren van de vorderingen van
[X] kennis te nemen.
in de hoofdzaak
6. De zaak zal derhalveworden verwezen voor
conclusievan antwoordin de
hoofdzaak aan de zijde van Aegon.
BESLISSING
De kantonrechter:
in het incident:
verklaart zich bevoegd kennis te nemen van
de vorderingen van [X] ;
in de hoofdzaak:
verwijst de zaak naar de rolzitting van 1
november 2005 voor conclusie van antwoord
aan de zijde van
Aegon.
Aldus gewezen door mr. T.K. Hoogslag,
kantonrechter, en uitgesprokenter openbare
terechtzitting van 27 september
2005 in tegenwoordigheid van de griffier.
Ingescant en bewerkt naar HTML Copyright (C) Stichting PAL