Het gebruik maken van deze uitspraak bij eventuele publicatie, is alleen toegestaan indien de gehele URL wordt overgenomen. Het kopieren van deze uitspraak en het plaatsen hiervan op een site is zonder toestemming van de Stichting PAL, uitdrukkelijk verboden.

Rechtbank Leeuwarden
Sector Kanton
Locatie Leeuwarden
 
VONNIS IN HET ONBEVOEGDHEIDSINCIDENT
 
151789 ICV EXPL 04-3650
Uitspraak: 27 september 2005
 
in de zaak van
[X],
wonende te [woonplaats],
eiser in de hoofdzaak,
verweerder in het incident,
hierna te noemen [X],
gemachtigde: mr. A.W.J.D. Engels,
 
tegen
 
de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid AEGON
FINANCIËLE DIENSTEN B.V.
,
gevestigd te Leeuwarden,
gedaagde in de hoofdzaak,
eiseres in het incident,
hierna te noemen Aegon,
gemachtigde:mr. R.W.G. van der Velden.
 
Procesverloop
 
1. Op de bij dagvaardingvermelde gronden heeft [X] gevorderd te verklaren
voor recht dat de overeenkomstenVennogens Vliegwiel-extra met nummers 16......
en 16......, die [X] met Aegon heeft gesloten, rechtsgeldig door mevrouw
[X] zijn vernietigd.
 
Aegon heeft een incidentele conclusie tot verwijzing ex artikel 71 lid 1 Rv. genomen.
 
Na een conclusie van antwoord in het incident aan de zijde van [X] is vonnis
bepaald in het incident.
 
De inhoud van de stukken geldt als hier ingelast.
 
De feiten
 
in het incident
 
2. Als gesteld en erkend, dan wel als niet of onvoldoende weersproken, alsmede
op grond van de in zoverre onbetwiste inhoud der overgelegde producties staat het
volgende vast.
 
2.1. [X] heeft op 24 april 2001 met Aegon twee "Vermogens Vliegwiel-
extra" aandelenlease-overeenkomstengesloten met de contractnunnners 16...... en
16......(hierna te noemen de overeenkomst(en)).
 
2.2. In elk van deze overeenkomsten staat onder meer vermeld:
"I. aankoop-/valutadatum: 24-04-2001.
(..)
totaal overeengekomen leasesom €(...).
2. De Vliegwiel-overeenkomst wordt aangegaan voor een vaste periode van 240 maanden
(leaseperiode), te rekenen vanaf de aankoopdag van de aandelen, behoudens tussentijdse
opzegging.
3. De leasesom wordt terugbetaald in 240 gelijke termijnen van € (..).
De eerste maandtermijn is verschuldigd op de 1e van de maand volgend op de aankoopdag van
de aandelen en volgende maandtermijnen telkens op de 1e van iedere volgende maand.
4. Cliënt kan deze Vliegwiel-overeenkomst door schriftelijke opgave na 90 maanden dagelijks
met onmiddellijke ingang en zonder dat boeterente verschuldigd is, beëindigen, onder betaling
of verrekening van het nog niet terugbetaalde deel van de hoofdsom.
(...).
Bij voortijdige beëindiging vindt verkoop van de aandelen plaats en wordt de
verkoopopbrengst aan cliënt uitbetaald onder verrekening van al hetgeen de cliënt aan Aegon
is verschuldigd. Bij een negatieve uitkomst van deze verrekening dient cliënt het tekort aan
Aegon te voldoen.
( )
6. Zodra cliënt al datgene aan Aegon heeft betaald wat hij haar krachtens deze Vliegwiel-
overeenkomst en de daarbij behorende Bijzondere Voorwaarden Vermogens Vliegwiel-extra
verschuldigd is of zal worden, wordt cliënt van rechtswege eigenaar van de aandelen.
7. Aegon zal cliënt aan het begin van ieder kalenderjaar schriftelijk informeren over de
waarde van de aandelen, de restant hoofdsom, ontvangen dividenden en betaalde rente.
8. Teneinde de belangen van de cliënt te beschermen vestigt Aegon hierbij een eerste
pandrecht op het aandeel van Aegon in het bij Bank Labouchere N.V. aangehouden
verzamelde pot betreffende de in artikel 1 van deze overeenkomst genoemde aandelen. ...).".
 
2.3. De Bijzondere Voorwaarden Vermogens Vliegwiel-extra (hierna te noemen de
Bijzondere Voorwaarden) vermelden onder meer:
'I. Aegon blijft eigenaresse van de aandelen totdat de cliënt haar al datgene heeft betaald wat
hij haar krachtens de Vliegwiel-overeenkomst verschuldigd is. Aegon draagt het risico van het
verloren gaan van de aandelen totdat deze eigendom van cliënt zijn geworden.
2. Alle baten en waardeveranderingen van de aandelen komen cliënt toe. In geval van
keuzedividend heeft de cliënt telkens de mogelijkheid het dividend te laten uitkeren in
contanten dan wel in aandelen. Indien voor dividend in aandelen wordt gekozen, zal Aegon
deze aandelen kosteloos op de Amsterdamse Effectenbeurs verkopen en de opbrengst aan de
cliënt doen toekomen. Aegon zal de dividendbaten zo spoedig mogelijk na betaalbaarstelling
daarvan aan cliënt doen toekomen, (...)
3. Het beleggingsrisico, waaronder begrepen het risico van een waardedaling van de
aangekochte aandelen alsmede het uitblijven van opbrengsten daarvan, is voor rekening van
cliënt.
( )
 
8. Cliënt zal niet om de uitlevering van de aandelen vragen en stemt er mee in dat de aandelen
op naam van Aegon geadministreerd blijven totdat Aegon conform artikel 9 verplicht is tot
rechtstreekse levering van de aandelen aan cliënt ( ).
 
9. Aan het eind van de Vliegwiel-overeenkomst, nadat cliënt aan al zijn verplichtingen uit de
Vliegwiel-overeenkomst heeft voldaan, zal Aegon via Bank Labouchere N V. de aandelen
leveren aan de cliënt, tenzij cliënt alsdan schriftelijk meedeelt de voorkeur te geven aan de
verkoop van de aandelen. De verkoopopbrengst zal in dat geval door Aegon aan cliënt worden
uitbetaald. De verkoop vindt plaats op de eerste beurs dag na opdracht daartoe.
(....)
 
13. De aandelen zullen door Aegon worden gehouden bij Bank Labouchere N V. te Amsterdam
( ) ".
 
De standpunten van Aegon en [X]
 
in het incident
 
3. Aegon stelt zich op het standpunt dat de kantonrechterniet bevoegd is om van de
vorderingen van [X] kennis te nemen omdat de overeenkomsten geen vonn van
huurkoop zijn.
 
Aegon heeft dit als volgt toegelicht:
 
a) Er is geen sprake van betaling in termijnen.
Bij het Vliegwiel Extra is van gespreide betaling geen sprake. De koopprijs van de ten
behoeve van [X] gekochte effecten is voorgefinancierd door een door Aegon
verstrekte lening. De koopprijs is bij het sluiten van de overeenkomsten in één keer
voldaan. De nadien door [X] te betalen 240 termijnen dienen uitsluitend ter
aflossing van de lening en niet ter afbetaling van de koopprijs.
 
b) De door Aegon gekochte effecten zijn nooit aan [X] afgeleverd.
Van koop op afbetaling is slechts sprake indien de verkochte zaak bij of vlak na het
sluiten van de overeenkomst aan de belegger wordt afgeleverd. Indien de zaak onder
eigendomsvoorbehoud wordt geleverd, betekent dit dat de zaak in de macht van de
koper wordt gesteld. Bij het Vliegwiel Extra worden de door Aegon aangeschafte
effecten niet afgeleverd aan de belegger, maar blijven de effecten in de praktijk in
eigendom en bezit van Aegon en worden deze nimmer direct bij het aangaan van de
overeenkomst aan de belegger (af)geleverd. Aegon heeft daarbij verwezen naar de
artikelen 8 en 13van de Bijzondere Voorwaarden. De aandelenworden op naam van
Aegon en niet op naam van de belegger bijschreven in de administratievan de
effecteninstelling.
 
c) De overeenkomsten strekken niet tot verkrijgingvan zaken.
Uit artikel 7A: 1576 lid 1 BW volgt dat koop op afbetalingslechts betrekking kan
hebben op zaken. Bij het Vliegwiel Extra worden door de belegger geen zaken
verkregen maar vennogensrechten. De bevoegdheid van de kantonrechter kan ook niet
worden afgeleid uit artikel 7A: 1576lid 5 BW. Hiermee wordt de werkingssfeer van
de bepalingen uit de titel over koop op afbetaling uitgebreid voor
afbetalingstransacties, maar deze bepaling resulteert niet in een uitbreiding van de
definitie van koop op afbetaling.
 
d) Partijen hebben bij de overeenkomsten ook nooit de bedoeling gehad om een
overeenkomst van huurkoop te sluiten.
Het Vliegwiel Extra beoogt in de praktijk uitdrukkelijk geen overdacht van de
aandelen aan het einde van de looptijd. Weliswaarbepaalt artikel 6 van de
overeenkomsten dat de belegger aan het eindevan de looptijd van de Vliegwiel Extra
van rechtswege eigenaar wordt van de aandelen, maar dit verandert niets aan het
feitelijke uitgangspunt van partijen om de aandelente verkopen en niet te leveren. In
lijrimet deze doelstelling voorzien de overeenkomstenniet in een automatische
eigendomsoverdracht, maar wordt de beleggerna afloop van de looptijd explicietde
keuze voorgehouden ofhij de effectenwil verkrijgen of door Aegon wil laten
verkopen. Aegon heeft daarbij verwezen naar artikel 9 van de Bijzondere
Voorwaarden. Dit uitgangspunt volgt ook uit het feit dat bij tussentijdse beëindiging
van het Vliegwiel Extra de aandelen doorAegon worden verkocht, waarna de
verkoopopbrengst aan de belegger wordt uitbetaald.
Aangenomen moet worden, volgens Aegon, dat partijen met het aangaan van de
overeenkomsten ook de bedoeling hebben gehad om de door Aegon aangeschafte
aandelen aan het einde van de looptijd te verkopen en de verkoopopbrengstvervolgens
aan [X] uit te keren.
 
4. [X] stelt zich op het standpunt dat de kantonrechter bevoegd is van het
onderhavige geschil kennis te nemen. [X] heeft daartoe aangevoerd dat, met
inachtneming van artikel 7A: 1576 lid 5 BW, de overeenkomsten zijn te kwalificeren
als huurkoopovereenkomsten als bedoeld in artikel 93 onder c Rv.
 
[X] heeft dit als volgt toegelicht:
 
a) Betaling in termijnen.
De aandelenlease-overeenkomstis een koop en verkoop op afbetaling. Nu [X] de
koopprijs in termijnen dient te voldoen en de eigendom van de aandelenpas overgaat
op het moment dat alle afgesproken termijnen aan de verkoper zijn voldaan, is er
sprake van een koop en verkoop op afbetaling.
De verkochte zaak gaat in eigendom over door vervulling van de opschortende
voorwaarde van algehele betaling van wat door de koper uit hoofde van de
koopovereenkomstverschuldigd is. [X]zou maandelijks een deel van het
aankoopbedrag aan Aegon dienen te voldoen. Na het verstrijken van een termijn van
twaalf jaren en ophet moment dat alle termijnenvoldaan zijn, zal [X] eigenaar
worden van de door Aegon gekochte aandelen. [X] heeft daartoe verwezen naar
artikel 6 van de overeenkomst.
 
b) Aflevering van de gekochte zaak.
[X] heeft het voor huurkoop kenmerkende gebruiksrecht/economisch eigendom
van de aandelen verkregen. Alle baten en waardeverandering komen immers [X]
toe. [X] heeft daartoe verwezen naar artikel 2 van de Bijzondere Voorwaarden. Het
feit dat Aegon een pandrecht op de aandelen heeft gevestigd, bevestigt dat ook Aegon
in de veronderstelling verkeert geen eigenaar van de aandelen te zijn.
 
c) Koop van zaken.
Het begrip "zaak" in artikel 7a: 1576h BW kan ook worden gelezen als
vermogensrecht, nu het bij de invoering van het nieuwe BW niet de bedoeling van de
wetgever is geweest vermogensrechten uit te sluiten. Bovendien staat in artikel 7a:
1576 lid 5 BW vemeld dat de bepalingen uit de titel inzake koop en verkoop op
afbetaling, waar huurkoop deel van uit maakt, eveneens geldt voor vermogensrechten.
 
d) Beoogde huurkoop door partijen.
In artikel 6 van de overeenkomststaat duidelijk vermeld dat [X] aan het einde van
de looptijd eigenaar zal wordenvan de aandelen. Levering heeft reeds plaatsgevonden
door middel van bijschrijving in de administratievan Aegon en dan wordt de
eigendom overgedragen. Alsdan zijn de aandelen eigendom van [X] die er mee kan
doen en laten wat hem goeddunkt. Door [X] werd nu juist beoogd de eigendom van
de aandelen te verkrijgen aan het einde van de overeenkomst. Indien de waarde van de
aandelen nog een stijgende lijn vertoont, wenst [X] deze niet onmiddellijk bij het
einde van de overeenkomst te verkopen, maar op een later moment, als hem dat
goeddunkt.
 
De beoordeling
 
in het incident
 
5.1. Met betrekking tot de vraag of de Vermogens Vliegwiel-extra is aan te merken
als een huurkoopovereenkomst overweegt de kantonrechter dat de overeenkomst
voldoet aan de wettelijke definitie van huurkoop in art. 7A:1576h juncto 1576 BW.
 
5.2. De overeenkomst betreft lease van aandelen. Dergelijke aandelen zijn
vermogensrechten in de zin van artikel 3:6 BW. Uit de artikelen 7:47 en 7A:1576 lid 5
BW volgt dat huurkoop betrekking kan hebben op vermogensrechten. Het verweer van
Aegon dat de overeenkomst geen huurkoopovereenkomst is omdat deze geen lease van
zaken, maar van vermogensrechten betreft, wordt derhalve verworpen.
 
5.3. Anders dan Aegon betoogt, voldoet de overeenkomst aan de essentialia van de
huurkoopovereenkomst, althans heeft de overeenkomst dezelfdes trekking, zodat zij -
op de voet van artikel 7A: 1576h leden 2 en 3 BW - als huurkoop dient te worden
aangemerkt.
 
5.4. Aegon heeft zich verbonden de aandelen in eigendom over te dragen onder de
opschortende voorwaarde van algehelebetaling van de prijs. Dit blijkt uit artikel 6 van
de overeenkomst: "Zodra cliënt al datgene aan Aegon heeft betaald wat hij haar krachtens
deze Vliegwiel-overeenkomst en de daarbij behorende Bijzondere Voorwaarden Vermogens
Vliegwiel-extra verschuldigd is of zal worden, wordt cliënt van rechtswege eigenaar van de
aandelen. ".

Ook in artikel 9 van de Bijzondere Voorwaarden is expliciet opgenomen dat
uitgangspunt is dat cliënt de eigendom van de aandelen wordt overgedragen nadat
cliënt heeft voldaan aan al zijn verplichtingen uit hoofde van de overeenkomst. Dat
cliënt er de voorkeur aan kan geven dat de aandelen kunnen worden verkocht, doet aan
het voorgaande niet af.
Voor de vraag of er al dan niet sprake is van een huurkoopovereenkomst is, anders dan
Aegon meent, de tekst van de overeenkomst doorslaggevend, niet het (vermeende)
oogmerk van partijen. Dit zou immers betekenen dat de aard van de overeenkomst
afhankelijk zou zijn van de (oorspronkelijke) bedoeling van de individuele cliënt bij
het aangaan van de overeenkomst.
Door voldoening aan al zijn verplichtingen uit de overeenkomstwordt [X], zoals
volgt uit artikel 6 van de overeenkomst van rechtswege eigenaar van de aandelen.
Daarmee verkrijgt hij de voor verkoop (en levering) nodige beschikkingsbevoegdheid.
 
5.5. Onder aflevering dient, zoals blijkt uit artikel 7A:1576l lid 1 BW, te worden
verstaan: verschaffing van de macht over het vermogensrecht. Dit betekent voor
aandelen als de onderhavige: verschaffing van het genot daarvan, zoals is bepaald in
artikel 7A:1576m lid 1 BW.
Dat Aegon zich heeft verbonden aan [X] het genot van de aandelen te verschaffen,
blijkt uit de eerste zin van artikel 2 van de Bijzondere Voorwaarden, die bepaalt dat
alle baten en waardeveranderingen van de aandelen cliënt toekomen, en uit de vierde
zin van artikel 2 van de Bijzondere Voorwaarden, die bepaalt dat Aegon de
dividendbaten zo spoedig mogelijk na betaalbaarstelling daarvan aan cliënt zal doen
toekomen. Een en ander stemt overeen met het bepaalde in artikel 7A:1576n leden 1
en 2 BW. Gesteld noch gebleken is dat Aegon tot de onvoorwaardelijke
eigendomsoverdracht op enigerlei wijze het genot van de aandelen heeft behouden.
Het tijdstip van aflevering is, naar moet worden aangenomen, het tijdstip van de
hiervoor bedoelde eigendomsoverdracht onder opschortende voorwaarde.
 
5.6. [X] ten slotte heeft zich verbonden de prijs te betalen in termijnen, waarvan
(nog) twee of meer verschijnen nadat de aandelen aan hem zijn afgeleverd. Dit blijkt
uit artikel 3 van de overeenkomst: "De leasesom wordt terugbetaald in 240 gelijke
termijnen van € (...). De eerste maandtermijn is verschuldigd op de 1e van de maand volgend
op de aankoopdag van de aandelen en volgende maandtermijnen telkens op de Je van iedere
volgende maand".

Ook indien, zoals Aegon aanvoert, de maandtermijnen aflossing van de lening
betreffen, dienen deze termijnen te worden aangemerkt als termijnen van de koopprijs
als bedoeld in artikel 7A:1576 lid 1 BW. Het gaat om de prijs van de lening die
gedaagde is aangegaanom de aandelen te kunnen kopen, en daarmee, althans in
economisch opzicht, om een onderdeel van de prijs van de aandelen.
 
5.7. De kantonrechter zal zich dan ook bevoegd verklaren van de vorderingen van
[X] kennis te nemen.
 
in de hoofdzaak
 
6. De zaak zal derhalveworden verwezen voor conclusievan antwoordin de
hoofdzaak aan de zijde van Aegon.
 
BESLISSING
 
De kantonrechter:
 
in het incident:
 
verklaart zich bevoegd kennis te nemen van de vorderingen van [X] ;
 
in de hoofdzaak:
 
verwijst de zaak naar de rolzitting van 1 november 2005 voor conclusie van antwoord
aan de zijde van Aegon.
 

Aldus gewezen door mr. T.K. Hoogslag, kantonrechter, en uitgesprokenter openbare
terechtzitting van 27 september 2005 in tegenwoordigheid van de griffier.

Ingescant en bewerkt naar HTML Copyright (C) Stichting PAL