AFM moet onderzoeken of Dexia aandelen kocht

ADVOCAAT DOET AANGIFTE TEGEN TOEZICHTHOUDER

Van een onzer verslaggevers

AMSTERDAM - De Autoriteit Financiele Markten moet gaan onderzoeken of Dexia Bank Nederland de aandelen voor zijn honderdduizenden leasebeleggers ook echt heeft aangekocht. Dat heeft het gerechtshof in Amsterdam gisteren bepaald in het slepende drama met aandelenleaseproducten. Advocaat Marcel Bosman van Dexia-opponent Vereniging Payback is "heel ongelukkig" met de benoeming. Omdat de AFM volgens hem eerder "heeft zitten slapen", heeft Bosman zelfs aangifte gedaan tegen de toezichthouder wegens plichtsverzuim.
        "Puur toeval", noemt Bosman het feit dat zijn aangifte bij het openbaar ministerie gistermiddag vrijwel samenviel met de aanwijzing van de AFM als de deskundige die moet uitzoeken of Dexia de aandelen al dan niet daadwerkelijk heeft gekocht voor zijn klanten. Daarover bestaat al geruime tijd onduidelijkheid. Dexia, dat de kwestie desgevraagd overigens steevast afdoet als onzin, heeft altijd aangegeven dat het de aandelen in zeer grote partijen heeft ge- en verkocht en dat het daarom bijna ondoenlijk is de stukken van een individuele klant te traceren.
       Bosman zegt dan ook 'blij' te zijn dat dit nu daadwerkelijk wordt uitgezocht. "Maar het feit dat juist de AFM hiervoor is aangewezen, maakt die blijdschap meteen een stuk minder."
       Volgens de raadsman heeft de toezichthouder 'boter op zijn hoofd'. "De AFM is gehouden de consument tegen dit soort producten te beschermen, maar heeft nóóit ingegrepen. Ze hebben zitten slapen." Veel liever zou Bosman zien dat een onafhankelijke deskundige uit de Verenigde Staten in de papieren van Dexia duikt.
       Hij zal dan ook bezwaar maken tegen de feitelijke aanwijzing door het hof van de AFM. Daarvoor hebben partijen tot en met maandagmiddag 12 juni de tijd. Ook Piet Koremans van Platform Aandelenlease (PAL), een andere hardnekkige tegenstander van Dexia, is niet erg enthousiast, maar wil eerst met zijn advocaten overleggen. Wel noemt hij het "een beetje vreemd" dat de AFM min of meer ook haar eigen toezicht zou moeten beoordelen. Dexia houdt zich desgevraagd op de vlakte, al laat een zegsman weten dat aan de deskundigheid van de AFM niet getwijfeld wordt.

Ervaring
        De toezichthouder vindt zichzelf wél geschikt als deskundige in deze kwestie. "Wij hebben ervaring met datarooms en aandelenhandel. We zijn daar aardig goed in thuis, zal ik maar zeggen", aldus een woordvoerder. "We hebben ook al iemand op het oog om het onderzoek te leiden, maar wachten eerst de reacties af."

De uitkomsten van het onderzoek zijn hoe dan ook van groot belang voor de beleggers die met hun aandelenleaseproducten vaak grote sommen geld hebben verloren. Mocht blijken dat Dexia met het geleende geld de onderliggende aandelen destijds helemaal niet heeft gekocht (en indien nodig heeft behouden), zou er sprake zijn van wanprestatie en bedrog en zou de bank de leningen plus rente aan zijn klanten moeten terugbetalen.
       En dát zou weer grote gevolgen hebben voor de Duisenberg-regeling, die Dexia vorig jaar met een aantal belangenorganisaties van gedupeerden overeenkwam. Die regeling voorziet in kwijtschelding van tweederde van de restschuld, waarmee beleggers na het beeindigen van hun contracten blijven zitten. Criticasters als Payback en PAL vinden dit compromis veel te mager en verzetten zich met hand tegen de poging van Dexia en consorten de regeling algemeen verbindend te laten verklaren.

Andere bedreiging
        Een andere bedreiging voor Dexia daarbij komt van een landelijke werkgroep van in leasezaken gespecialiseerde rechters. Zij stellen in een advies aan andere rechters dat Dexia (en ook minister Zalm) tot dusver ten onrechte stelde dat aandelenlease níét onder de wet op het consumentenkrediet (wck) valt. Veel leasecontracten zouden daardoor ongeldig zijn, omdat de bank voor 2003 niet beschikte over de vereiste vergunning.
       De Dexia-zegsman zegt niet bang te zijn voor de gevolgen van dit juridische 'richtsnoer'. "Uiteindelijk blijft de beslissing aan de individuele rechters. En in de praktijk blijkt tot dusver dat er in wck-zaken heel uiteenlopend geoordeeld wordt."