ROTTERDAM, 4 FEBR. Een nieuwe wet
maakt het de rechter mogelijk om schikkingen in het geval van een massaschade
dwingend op te leggen aan alle gedupeerden. Dit staat in het wetsvoorstel
'Collectieve afwikkeling van massaschade' dat minister Donner van Justitie bij
de Tweede Kamer heeft ingediend.
Net als bij CAO-afspraken wordt
afgeweken van het uitgangspunt dat personen alleen gebonden zijn aan
overeenkomsten die ze ook zelf hebben gesloten. Gevallen van massaschade deden
zich bijvoorbeeld voor bij de legionella-uitbraak op de Flora in Bovenkarspel en
bij de Dexia-leasebeleggers.
Voor de nieuwe regeling is vereist
dat veroorzakers van massale schade, zoals fabrikanten van gebrekkige producten,
eerst overeenstemming bereiken met een organisatie van gedupeerden over
schadevergoeding. Beide partijen kunnen dan gezamenlijk de rechter vragen deze
regeling verbindend te verklaren voor alle slachtoffers. Die krijgen daarmee
automatisch, zonder proces te voeren, recht op de overeengekomen
schadevergoeding. Maar ze verliezen de mogelijkheid zelf nog een aanvullende
vergoeding te vorderen. Verschil met de bekende Amerikaanse 'class action' is
dat daarin de medewerking van de schadeveroorzaker niet is
vereist.
Volgens minister Donner is het
voordeel van de regeling dat schadeveroorzakers niet meer in grote aantallen
rechtszaken worden betrokken. Bovendien krijgen zij zo snel zekerheid over hun
financiële verplichtingen. Ook slachtoffers kunnen volgens Donner zo snel en op
eenvoudige wijze hun schade vergoed krijgen. Overigens houden benadeelden die
aan de rechter laten weten niet onder de regeling te willen vallen, het recht
zelf een claim in te dienen.
Directe aanleiding voor het
wetsvoorstel, dat minister Donner vrijdag bij de Tweede Kamer heeft ingediend,
is de DES-problematiek. Het DES-hormoon, dat tot 1975 op grote schaal werd
voorgeschreven aan zwangere vrouwen om een miskraam te voorkomen, bleek zeer
schadelijk voor de ongeboren kinderen, vooral voor meisjes. De farmaceutische
industrie is door duizenden slachtoffers aansprakelijk gesteld. De farmaceuten
hebben 35 miljoen euro in een fonds gestort om de schade te vergoeden. De
advocaat van de in het 'DES-centrum' verenigde slachtoffers, P. van Regteren
Altena, noemt het wetsvoorstel ,,belangrijk en oplossingsgericht''. ,,Veel
benadeelden krijgen nu een vergoeding die ze anders niet zouden
krijgen.''
Het wetsvoorstel over het algemeen
verbindend verklaren van schikkingen bij massaschade, moet het volgens minister
Donner ook een oplossing bieden in de DES-dochter-zaak. Hij denkt dat de
overeenkomst over de verdeling van het bedrag onder de DES-dochters onder de
nieuwe wet door de rechter verbindend kan worden
verklaard.
De advocaat van de DES-dochters
noemt de dwang op de slachtoffers die van het voorstel uitgaat een ,,redelijk
alternatief'': ,,Het is voor benadeelden onaantrekkelijk om zelf te procederen,
en aan te moeten tonen waarom een getroffen schikking voor hen niet redelijk
is.''
Bovendien heeft de
overzichtelijkheid van de algemene verbindendheid voor de fabrikant ook een
keerzijde: ook de slachtoffers die anders niet zouden procederen krijgen nu
recht op een uitkering, zegt Van Regteren Altena.
Onder advocaten wordt verwacht dat
de wet belangrijk is in het geval van productaansprakelijkheid (bijvoorbeeld
ontploffende Exota-limonadeflessen) en voor beleggers die schade lijden
(bijvoorbeeld World Online) door het gedrag van
ondernemingen.
Copyright © NRC