'Schadevergoeding nu voor iedereen'

Door onze redacteur Elsje Jorritsma

ROTTERDAM, 4 FEBR. Een nieuwe wet maakt het de rechter mogelijk om schikkingen in het geval van een massaschade dwingend op te leggen aan alle gedupeerden. Dit staat in het wetsvoorstel 'Collectieve afwikkeling van massaschade' dat minister Donner van Justitie bij de Tweede Kamer heeft ingediend.

Net als bij CAO-afspraken wordt afgeweken van het uitgangspunt dat personen alleen gebonden zijn aan overeenkomsten die ze ook zelf hebben gesloten. Gevallen van massaschade deden zich bijvoorbeeld voor bij de legionella-uitbraak op de Flora in Bovenkarspel en bij de Dexia-leasebeleggers.

Voor de nieuwe regeling is vereist dat veroorzakers van massale schade, zoals fabrikanten van gebrekkige producten, eerst overeenstemming bereiken met een organisatie van gedupeerden over schadevergoeding. Beide partijen kunnen dan gezamenlijk de rechter vragen deze regeling verbindend te verklaren voor alle slachtoffers. Die krijgen daarmee automatisch, zonder proces te voeren, recht op de overeengekomen schadevergoeding. Maar ze verliezen de mogelijkheid zelf nog een aanvullende vergoeding te vorderen. Verschil met de bekende Amerikaanse 'class action' is dat daarin de medewerking van de schadeveroorzaker niet is vereist.

Volgens minister Donner is het voordeel van de regeling dat schadeveroorzakers niet meer in grote aantallen rechtszaken worden betrokken. Bovendien krijgen zij zo snel zekerheid over hun financiële verplichtingen. Ook slachtoffers kunnen volgens Donner zo snel en op eenvoudige wijze hun schade vergoed krijgen. Overigens houden benadeelden die aan de rechter laten weten niet onder de regeling te willen vallen, het recht zelf een claim in te dienen.

Directe aanleiding voor het wetsvoorstel, dat minister Donner vrijdag bij de Tweede Kamer heeft ingediend, is de DES-problematiek. Het DES-hormoon, dat tot 1975 op grote schaal werd voorgeschreven aan zwangere vrouwen om een miskraam te voorkomen, bleek zeer schadelijk voor de ongeboren kinderen, vooral voor meisjes. De farmaceutische industrie is door duizenden slachtoffers aansprakelijk gesteld. De farmaceuten hebben 35 miljoen euro in een fonds gestort om de schade te vergoeden. De advocaat van de in het 'DES-centrum' verenigde slachtoffers, P. van Regteren Altena, noemt het wetsvoorstel ,,belangrijk en oplossingsgericht''. ,,Veel benadeelden krijgen nu een vergoeding die ze anders niet zouden krijgen.''

Het wetsvoorstel over het algemeen verbindend verklaren van schikkingen bij massaschade, moet het volgens minister Donner ook een oplossing bieden in de DES-dochter-zaak. Hij denkt dat de overeenkomst over de verdeling van het bedrag onder de DES-dochters onder de nieuwe wet door de rechter verbindend kan worden verklaard.

De advocaat van de DES-dochters noemt de dwang op de slachtoffers die van het voorstel uitgaat een ,,redelijk alternatief'': ,,Het is voor benadeelden onaantrekkelijk om zelf te procederen, en aan te moeten tonen waarom een getroffen schikking voor hen niet redelijk is.''

Bovendien heeft de overzichtelijkheid van de algemene verbindendheid voor de fabrikant ook een keerzijde: ook de slachtoffers die anders niet zouden procederen krijgen nu recht op een uitkering, zegt Van Regteren Altena.

Onder advocaten wordt verwacht dat de wet belangrijk is in het geval van productaansprakelijkheid (bijvoorbeeld ontploffende Exota-limonadeflessen) en voor beleggers die schade lijden (bijvoorbeeld World Online) door het gedrag van ondernemingen.

Copyright © NRC