DE SFINX SLAAT TERUG

Aan de muren van de historische West-Friese stolpboerderij bewijzen foto’s uit vervlogen tijden hoe vergankelijk succes kan zijn. Dirk Scheringa toont zij aan zij met premier Balkenende de kampioensschaal van AZ. Dirk Scheringa poseert met zíjn DSB-schaatsclub. Dirk Scheringa omarmt de toenmalige Alkmaarse toptrainer Louis van Gaal...

Verder als wandversiering: veel met de hand geschreven boodschappen van waardering door voormalige voetballers, schaatsers en coaches aan het adres van Dirk Scheringa. Soms mag ook zijn vrouw in die euforie delen. ’Dirk en Baukje, bedankt!’

In zijn werkkamer, met uitzicht op de tuin aan de dorpsgrenzen van Spanbroek, twaalf kilometer ten noorden van Hoorn, gaat de voormalige bankier er eens goed voor zitten. Hij spreekt voor het eerst sinds de val van zijn bank. Het DSB-drama, zo zegt de man die deze maand 60 jaar wordt, werd geregisseerd en uitgevoerd door derden. De beulen kwamen van buiten. Binnen enkele weken zal het allemaal duidelijk worden. Als Scheringa, met een dossier van honderd pagina’s dik, aangifte gaat doen.

Platteland

Kwade genius was volgens hem vooral de president van De Nederlandsche Bank, Nout Wellink. Hij zou eind december 2008 een pact hebben gesloten met Hans Hoogervorst van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) om Scheringa weg te krijgen. En er zijn anderen, zo zegt hij, die zijn succes daar op dat Noord-Hollandse platteland een doorn in het oog was. In het boek ’Project Homerus’, dat volgende week verschijnt, en de aangifte komt het allemaal aan de orde. Uiteindelijk moet een verfilming van het boek de wereld veroveren. „’The Banker’, met een Amerikaanse acteur in mijn rol. Engelstalig, want de film, dit verhaal, is natuurlijk grensoverschrijdend. Dit ontstijgt het Hollandse polderniveau. Hier smult iedereen van. Bovendien zullen kijkers verbijsterd zijn. Dat dit kon gebeuren. Een tsunami van tegenstand, haat en jaloezie, dat was het.”

De blik van Dirk Scheringa staat op scherp, hij lijkt zijn gesprekspartners voortdurend te willen doorgronden. Dan weer een glimlach, dan weer een frons. De sfinx, zoals hij door de als stug maar eerlijk en hardwerkend bekendstaande WestFriese dorpelingen wordt genoemd, is er veel aan gelegen om zijn imago hoog te houden. Want Dirk is niet zielig, Dirk is kapot gemaakt, Dirk en zijn imperium moesten van het bancaire toneel verdwijnen en Dirk is onder het normale volk nog steeds immens populair.

Maar als een duidelijk opgetogen Scheringa zijn werkkamer weer binnenkomt, zegt hij: „Mensen dragen me nog steeds op handen, een warm bad, dát is voor mij belangrijk. Ik ben verguisd door De Nederlandsche Bank, door de Autoriteit Financiële Markten, door sommige politici. Maar niet door de man en de vrouw op straat. En ook niet door mijn sporters. Eerdaags ga ik eten met Marianne Timmer, ik krijg zo veel steun. In maart dit jaar ben ik voor het eerst weer naar AZ gegaan, ooit míjn AZ. Op de tribune scandeerden supporters. ’DIRK SCHERINGA, GEZELLIG HÉ?’ Kippenvel. Ze hebben hun AZ honk naar mij vernoemd! Nadat DSB de nek werd omgedraaid, kreeg ik veel brieven. Duizenden. Vrijwel uitsluitend steunbetuigingen.”

Over de mensen die in de media huilend vertelden hoe ze door de ooit als wondermedicijn aangeprezen DSB producten inmiddels op de rand van de financiële afgrond balanceerden – met veel te hoge hypotheken en te dure koopsompolissen – zegt Scheringa: „We konden die mensen niet meer helpen met hun problemen. De curatoren hadden de touwtjes in handen. Het had niet mogen gebeuren.”

„’Dirk troost je, jij was nu eenmaal aan de beurt’. Dát was de overtuiging van mijn cliënten. Twee klanten vroegen of ik hen kon terugbetalen, ik heb deze mensen persoonlijk bezocht.”

De bankier wiens vermogen twee jaar geleden nog op 265 miljoen euro werd geschat, kijkt op het display van zijn rinkelende gsm, een stokoude, maar oerdegelijke Nokia. „Pauw en Witteman, pfffff... Nu even niet! Ik heb al meer dan honderd aanvragen voor interviews lopen. Het boek werpt zijn slagschaduwen vooruit. Maar dat komt allemaal later, volgende week.”

Terugkomend op de DSB-producten die in consumentenprogramma’s steevast als ondoorzichtig of zelfs ronduit misleidend werden omschreven: „Natuurlijk kun je zeggen dat je het nu soms anders zou doen. ’Voortschrijdend inzicht’ noem ik dat. Beleggingshypotheken zijn anno 2010 verleden tijd. Maar tot voor kort was alles anders. De beurs floreerde, woningen werden jaarlijks 10 procent meer waard. Bomen groeiden tot in de hemel. Mensen wilden zelf aflossingsvrije hypotheken, dat was het toverwoord. Wat telde, was de rekening aan het einde van de maand. Wat blijft er dan netto over? Daarom hebben ook wij ze verkocht. We konden niet achterblijven. Andere banken deden hetzelfde. Alleen wij moesten kapot. Maar laat er geen twijfel over bestaan, ook wij hebben fouten gemaakt.”

Terughoudend

Over het scala aan VVD prominenten – van Gerrit Zalm tot Robin Linschoten tot Ed Nijpels tot Frank de Grave – dat afgelopen jaren naar het DSB-imperium toog om die bank met raad en daad bij te staan, in ruil voor, vanzelfsprekend, vorstelijke vergoedingen: „VVD’ers werken nu eenmaal hard. Daar houd ik van. Ik ben niet boos of teleurgesteld dat bijvoorbeeld een man als Gerrit Zalm nu terughoudend is in zijn commentaar. Ik begrijp dat wel. Hij wil natuurlijk ook zijn baan houden.”

„Destijds belde Gerrit míj voor de job. ’Dirk, ik wil bij je komen werken’. Heel prettig, heel collegiaal. ’Soldaat Zalm meldt zich af!’ Dát zei hij aan het einde van zijn laatste werkdag bij DSB. Nee, Gerrit is geen slecht mens. Ook toen mijn museum werd leeggehaald, had ik contact met hem. ’Dirk, ik kan er niets aan doen!’ Hij meende het. Ik heb laatst nog met hem gegeten. Hij verdiende hier 750.000 euro in een jaar waarin ik zelf nog voor twee ton op de loonlijst stond. Dat verschil heb ik later rechtgetrokken. Maar Gerrit was elke cent waard. De langstzittende minister van Financiën ooit. Hij hielp mee aan onze missie om DSB om te vormen tot de beste consumentenbank van Nederland. Wat doet dat niet voor je imago?”

Niet genoeg, zo zou blijken. In oktober vorig jaar ging het plotseling razendsnel bergafwaarts, nadat eerder dat jaar al fikse kritiek was losgebarsten op DSB. Volgens Scheringa kwamen steeds meer klanten in de problemen „vanwege het bewust lekken van vertrouwelijke informatie door de AFM richting media”.

Donderdag 1 oktober beginnen de dominostenen dan serieus om te vallen. Als Pieter Lakeman van de Stichting Hypotheekleed op televisie een oproep doet richting rekeninghouders om hun geld weg te halen. De teller schiet naar 685 miljoen euro.

Op 12 oktober beschuldigt Scheringa het ministerie van Financiën en De Nederlandsche Bank van het lekken richting pers. Faillissement van DSB zou dreigen. Een week later zegt een aangeslagen Scheringa tijdens een persconferentie in Wognum: „We zijn helemaal niet failliet, we zijn kapotgemaakt.”

Nu, bijna een jaar later, opent de gevallen bankier de tegenaanval. Over de inhoud van zijn dossier dat hij bij de aangifte later deze maand tegen De Nederlandsche Bank en tegen Nout Wellink persoonlijk zal voegen, wil hij weinig kwijt. „Iedereen zal het straks zien. Maar het doet de grondvesten onder het bestaan van mensen die DSB toen pootje hebben gehaakt, schudden”, glimlacht Dirk Scheringa mysterieus. En: „Ook Wouter Bos heeft als minister van Financiën dingen gedaan die niet kunnen. Het zal allemaal bekend worden.”

Over de nasleep van het faillissement: „Zelfs mijn moeder is gedupeerd, met haar achtergesteld deposito. Dat geldt ook voor mezelf, met 700.000 euro spaargeld. Al die vrienden, familieleden en kennissen die geld hadden gestald bij DSB. Al die anderen. Ik zal alles doen om het geld voor hen terug te halen. Dat is mijn doel, dit had niet hoeven te gebeuren.”

„De curator wilde bij zijn onderzoek bonnetjes zien van mijn zakendiners. ’Maar onze meneer Scheringa eet nooit buiten de deur, neemt een broodtrommel mee naar de zaak’, was het antwoord. ’Mogen we dan het bonussysteem van DSB bekijken?’ ’Nee, er zijn hier geen bonussen’, werd er naar waarheid gezegd.”

Dirk Scheringa, selfmade miljonair, tot voor kort met koninklijke contacten. Wereldreiziger ook, mede vanwege zijn sleutelrol bij AZ en het Scheringa Museum voor Realisme. Zijn diploma’s zijn ingelijst, stuk voor stuk. Middenstandsdiploma, assurantiediploma, diploma Politieschool A, makelaarsdiploma. Studenten van de Erasmus Universiteit riepen hem in 2008 uit tot ’topman van het jaar’. De prijs prijkt in zijn boekenkast.

„Je spreekt met Máxima en Willem-Alexander, je hebt een eigen straalvliegtuig... Nu reis ik niet meer per Citation XL private jet, maar in een Boeing 737 als ik naar Spanje op vakantie ga. Tussen 200 andere gewone Nederlanders. Gezellig hoor! Ik heb ook geen beveiliging meer nodig, de angst voor ontvoering is mét mijn miljoenen verdwenen. Dat is dan weer mooi. Ik ben nooit zwaar depressief geweest, al deed het natuurlijk veel pijn. Afscheid van AZ, afscheid van het museum, afscheid van de schaatsploeg en vooral: afscheid van DSB, van al die medewerkers. Maar ik ben niet van de negatieve energie, ik put juist kracht uit positiviteit!”

Om die reden staan er wel twintig ’kernactiviteiten’ in zijn schrijfblok. Scheringa zegt die nu heel snel te gaan ontplooien. In het lezingencircuit is hij graag gezien, studenten en ondernemers staan te springen om zijn verhaal te horen. Of hij daar van kan rondkomen?

Aftrekbaar

„Ik heb een hypotheek genomen op deze boerderij, mijn gezin in ik moeten ook leven. DSB had ook goede producten. Zo was de koopsom arbeidsongeschiktheidsverzekering fiscaal aftrekbaar, veel cliënten hadden daar wel degelijk profijt van. Wij hadden de laagste huizenexecutie van alle Nederlandse banken, 99,9 procent betaalde keurig de hypotheek, onze gewone consumentenrekening was gratis... Kom daar nu maar eens om! Natuurlijk zijn er ook fouten gemaakt. Met 2000 medewerkers en 1 miljoen klanten. Logisch toch?”

Maar het kan verkeren. Dirk Scheringa hoopt en verwacht nu dat zijn boek, de film die moet volgen en de aangifte later deze maand bij justitie uiteindelijk tot eerherstel zullen leiden. Ook komt de voormalig topman met een internetsite waar benadeelden van het DSB-drama allerhande informatie kunnen vinden om de onderste steen boven te krijgen. Waarmee zij vervolgens kunnen procederen.

Hij zegt aanbiedingen te hebben van wel 20 bedrijven die om zijn deelname vragen.

„Ik hoef geen ceo meer te worden, misschien strateeg”, aldus de 59-jarige. „Coach van de coaches. Want dat ben ik. Ik houd ervan iets op te bouwen. Mijn doel in het leven is die spaarders hun geld terug te laten krijgen. De bank maakt onder de curatoren nu weer meer dan 100 miljoen euro winst, het was allemaal niet nodig geweest. Ik neem mezelf wel degelijk ook zaken kwalijk. Ik had zelf veel meer naar buiten moeten treden. Het is misgegaan door anderen, ik heb wel duizend feiten. Ik hoop – uiteindelijk – op een cultuuromslag. Ja, ík zou De Nederlandsche Bank uitstekend kunnen leiden. Oeps, had ik misschien niet mogen zeggen! Maar ach, je hoeft geen chirurg te zijn om ziekenhuisdirecteur te worden...”

© 1996-2010 Uitgeversmaatschappij De Telegraaf B.V., Amsterdam. Alle rechten voorbehouden.