Wolken steeds donkerder boven
Dexia
05-02-2004
Klachtencommissie: Dexia
moet groot deel schuld beleggers voor rekening nemen
GERBEN VAN DER
MAREL
AMSTERDAM - Met de
tien uitspraken van de klachtencommissie in effectenleasezaken komt een
oplossing van het massadispuut mogelijk een stapje dichterbij. Dexia wordt in
het nauw gedreven omdat de zorgplicht jegens beleggers onvoldoende is nageleefd.
De restschuld van beleggers wordt voor 80% tot 85%
kwijtgescholden.
De bank beseft dat
donkere wolken zich samenpakken. Als de uitspraken worden doorgetrokken, kan dat
flinke negatieve financiële gevolgen hebben. Sleutelvraag is hoe groot de groep
is die in aanmerking kan komen voor kwijtschelding van schulden door Dexia.
Dexia is voorlopig bezig met `een
gedetailleerde analyse' van de uitspraken. Hoger beroep wordt overwogen. Daarin
is nog van alles mogelijk. Maar ook is niet uitgesloten dat de bank, die
beleggers al eerder flink tegemoetkwam, toch geneigd is een extra stap te
zetten. Mochten de partijen dit jaar een schikking sluiten, dan slinkt de
dreiging van een overbelasting van het rechtssysteem aanzienlijk.
De grote zorg in politiek Den Haag is dat
massaschade leidt tot een wirwar van vele rechtszaken. Minister Donner van
Justitie diende deze week nog een wet in die de rechter handvaten moet geven om
schikkingen dwingend op te leggen aan alle gedupeerden.
Hét voorbeeld van
`massaschade' in de financiële wereld is de miljardenschuld van leasebeleggers.
Om verstopping van het rechtssysteem te voorkomen stelde minister Zalm van
Financiën vorig najaar de Commissie Geschillen Aandelenlease in om te
bemiddelen.
Het succes van deze commissie hangt af van de
welwillendheid van de aanbieders en degenen die beleggers vertegenwoordigen.
Hoewel beleggers zich na gisteren zeker niet rijk moeten rekenen, is het
krachtenveld met de nieuwe vonnissen gewijzigd in het nadeel van de grootste
aanbieder Dexia.
Voorzitter Marten Oosting van de commissie
weegt het vernietigende rapport over de aanbieders van de Autoriteit Financiële
Markten (AFM) mee. De belangrijkste conclusie was dat de producten voor velen te
risicovol waren. De zorgplicht is vaak geschonden.
Ook neemt Oosting eerdere
vonnissen mee in de bemiddelingsgesprekken. Deze pakten veelal niet best uit
voor Dexia. Enkele maanden geleden ontkurkte één leasebelegger de champagne.
Dexia moest haar schade vergoeden omdat ze niet was gewezen op de bijzondere
risico's van aandelenlease.
Het grote wachten was op de reeks uitspraken
van de klachtencommissie in `prototypische zaken'. Met enkele maanden vertraging
verschenen de uitspraken gisteren (zie www.stichting-dsi.nl).
Oosting: `De nieuwe
uitspraken hebben een bijzondere betekenis voor ons. De klachtencommissie
bestaat uit professionals uit de branche zelf. De uitspraken hebben een
voorspellende werking.'
De vonnissen zullen niet één op één worden
toegepast op lopende zaken. `Ze dienen wel als spoorboekje voor de andere
zaken', zegt Kees Oosterholt, directeur van het Dutch Securities Institute
(DSI).
Ze maken duidelijk waar volgens de
klachtencommissie de pijn zit.
Kort gezegd vindt de commissie dat bij de
verkoop de zorgplicht jegens beleggers onvoldoende is nageleefd. Maar van
misleiding in folders was in de zaken geen sprake.
Dat laatste is een
tegenvaller zijn voor de `stichting leaseverlies' die haar zaak namens
tienduizenden beleggers baseert op het verwijt misleiding. `Toch zijn we
voorzichtig positief, zegt een woordvoerder. `Ons streven is om de restschuld
kwijtgescholden te krijgen.'
Het is nog altijd mogelijk dat de
klachtencommissie wel misleiding in brochures vindt. `Er zijn tientallen
verschillende folders', zegt Oosterholt. Hij denkt dat de uitspraken over
zorgplicht een grotere precedentwerking hebben dan die over misleiding.
Uit de uitspraken blijkt verder dat als
beleggers kunnen aantonen dat ze zijn misleid bij de telefonische verkoop of de
mondelinge toelichting hierop, ze een goede kans
maken hun hele inleg
terug te krijgen. De brochures worden dan `overruled', zegt advocaat Jeroen
Wendelgelst, die beleggers bijstaat.
Het meest kritisch is de klachtencommissie
over de invulling van de zorgplicht door Dexia. De bank had meer informatie
moeten inwinnen over de draagkracht van klanten. Dexia had bovendien
nadrukkelijk voor het risico van een restschuld moeten waarschuwen of
'voorzieningen' moeten treffen. Dat had gekund via een koersverzekering of het
afdekken met putopties.
De klachtencommissie vindt dat Dexia de
restschuld voor het overgrote deel moet kwijtschelden omdat niet is nagegaan of
er een 'wanverhouding bestaat tussen de financiële verplichtingen van de
belegger en zijn inkomens- en vermogenspositie'. Wel moeten beleggers 15% à 20%
van het totale aankoopbedrag van de aandelen voldoen. Dat zou het afdekken
ongeveer gekost hebben.
Volgens advocaten is het vooral goed nieuws
voor mensen met een zwakke financiële positie. `Het was onzorgvuldig dat de
instelling geen onderzoek deed naar de bestedingsruimte. Maar als de rijkeren
waren onderworpen aan een 'know your customer"-onderzoek, was het contract toch
gesloten', zegt advocaat Maxime Laumen.
Niet iedereen is het eens
met het standpunt dat beleggers de kosten van het afdekken van risico's zouden
moeten dragen. Voormalig bankier Guido Kruithof wijst erop dat beleggers dan
heel veel rendement hadden moeten boeken om de kosten van het afdekken en de
rentebetalingen eruit te halen. Hij zegt dat beleggers bij een gemiddelde
koersstijging van 30% pas uit de kosten zouden zijn. `Ik denk dat veel beleggers
het dan niet hadden gekocht. Dit toont aan dat het product gewoon niet deugde.'
Copyright © 2003 Het Financieele
Dagblad