Lease-gedupeerden toch naar rechter
Van onze verslaggevers Douwe Douwes Merijn Rengers

DEN HAAG/AMSTERDAM - Minister Zalm van Financiën vreest voor een grote stroom rechtszaken over aandelenleaseproducten. Zalm heeft donderdag met zijn collega Donner van Justitie overlegd om de verwachte rechtszaken het hoofd te kunnen bieden.

Dat gebeurde nadat het falen van de bemiddelingspoging van de commissie-Oosting bekend werd. Het voorkomen van een massale gang naar de rechter was juist de voornaamste doelstelling van het werk van de commissie. Ook volgens Dexia, de grootste aanbieder van leaseproducten, is een massale gang naar de rechter te verwachten. Dirk Bruneel, de directeur van Dexia Nederland, stelt dat zijn bank daar niets aan kan doen. Dexia wil nog steeds praten, aldus Bruneel, maar Oosting heeft besloten de stekker uit de bemiddelingspoging te trekken. Justitie vreest lawine aan rechtszaken van beleggers

Oosting stelt juist dat Dexia de boel heeft getraineerd. Half maart stuurde de commissie een voorstel naar de aanbieders, onder wie Dexia, met een voorstel tot schikking. Dexia wekte daarop de indruk zelf met een tegenvoorstel te komen, zegt Oosting. Die is nooit ontvangen.

Bruneel van Dexia is ook ziedend op Minister Zalm. Die heeft Oosting opgeroepen zo veel mogelijk informatie over de mislukte bemiddeling openbaar te maken. Bruneel: 'Het is onverteerbaar dat de minister hier om vraagt. Het zou een neutrale en discrete bemiddelingspoging zijn. Dit is een dolkstoot in onze rug.' Dexia overweegt dan ook juridische stappen om publicatie van alle informatie te voorkomen.

In juli verwacht de commissie-Oosting zijn eindrapport te kunnen inleveren. Pas dan zal duidelijk worden wat het voorstel van de commissie aan de aanbieders van leaseproducten inhield. Commissielid Winnie Sorgdrager wilde donderdag niet op dat rapport vooruitlopen. Duidelijk is wel dat een aantal uitspraken van het klachteninstituut van de effectenbranche, de DSI, als basis voor het voorstel is gebruikt. In februari deed de DSI uitspraak in tien voorbeeldzaken en werd Dexia in het ongelijk gesteld.

Oostings rapport bevat een aantal aanbevelingen over hoe de overheid verder moet met het dossier-aandelenlease. Een van de punten die wordt aangeroerd is de rol van het Bureau Krediet Registratie, de BKR. Deze instantie registreert welke Nederlanders hun schulden niet terugbetalen. Oosting wil dat het BKR straks een uitzondering maakt voor mensen die weigeren hun leaseschuld aan Dexia terug te betalen. Zij kunnen dan namelijk geen nieuwe leningen afsluiten.

Volgens Oosting wilden de belangenbehartigers van de leasebeleggers wel tot een vergelijk komen. Die reageren dan ook bijzonder teleurgesteld op het falen van de bemiddelpoging. 'Aan ons heeft het niet gelegen', zegt een woordvoerder van de Stichting Leaseverlies, die namens bijna honderdduizend beleggers procedeert tegen Dexia. De vereniging Pay-Back, die opkomt voor alle gedupeerde leasebeleggers, is niet verbaasd: 'Dexia heeft nooit willen inschikken. Ons persbericht lag al maanden klaar', zegt voorzitter Piet Koremans.

De politieke partijen, die een jaar geleden aan de wieg stonden van de bemiddelpoging van Oosting, reageren teleurgesteld. De oppositie in de Tweede Kamer dringt aan op een kort parlementair onderzoek. Kees Vendrik van GroenLinks wil weten of en wat de alternatieven zijn voor een 'eindeloze en kostbare gang naar de rechter'.

De SP liet namens Kamerlid Kant weten erg teleurgesteld te zijn in de mislukte bemiddelingspoging. Volgens de socialisten moet de overheid een schadefonds instellen. Gedupeerden die nog aan het procederen zijn, kunnen dan een renteloze lening krijgen. De oppositiepartij vindt dat de overheid niet op tijd heeft gewaarschuwd tegen de risico's van beleggen met geleend geld.

Ook Oosting vroeg gisteren aandacht voor de ongelijke positie van de aanbieders en de kopers van leaseproducten. 'De verhouding is volledig uit balans. De banken kunnen dure advocaten betalen, terwijl het voor de meeste particulieren onmogelijk is om rechtsbijstand te krijgen.'

Het was de eerste keer dat een overheidscommissie in een juridisch conflict van deze omvang probeerde te bemiddelen. De belangen zijn dan ook bijzonder groot: naar schatting vierhonderdduizend mensen kochten tussen 1995 en 2001 aandelenleaseproducten. De contracten belopen vele miljarden euro's.