De 2000 beleggers die met aandelenlease een schuld
hebben opgebouwd en zich aansloten bij de vereniging PAYBACK, zijn er niet
gerust op dat het Dutch Securities
Institute (DSI) onafhankelijk genoeg is om op te treden als onafhankelijke
arbitragecommissie in conflicten tussen gedupeerde beleggers en de instellingen
die de verlieslatende producten aan de man brachten. “DSI is weliswaar een
instituut met een eigen klachtenregeling, maar is gefinancierd door de
financiële dienstverleners. De hoofdtaak van DSI is het beschermen van de goede
naam van de financiële markten, en dat staat op gespannen voet met een
onafhankelijk oordeel geven”zegt Piet Koremans, bestuurslid van PAYBACK.
Koremans is zelf een gedupeerde die ongeveer 100.000 euro moest laten op een
drietal contracten. Hij is een van de vele gedupeerden die snel hun contract
teruggedraaid willen zien alsof het nooit bestaan heeft.
PAYBACK voert niet zoals de Stichtingen Leaseverlies
en Eegalease processen om aandelenleasecontracten ongedaan te maken, maar
verricht aanvullend werk dat zich uitstrekt van persoonlijk advies tot
demonstraties die ondermeer de aandacht van Minister zalm wisten te trekken.
Zalm zei onlangs in de Tweede Kamer dat DSI de aandelenleasecontracten verder
zou moeten bekijken. De voorkeur voor Koremans gaat echter uit naar een
onafhankelijke commissie samengesteld uit mensen van Financiën en de Autoriteit
Financiële Markten. Volgens Koremans gaat de voorkeur van een meerderheid van de
Tweede Kamer ook hier naar uit.
Eigen
schuld
Koremans ongerustheid over DSI komt onder meer voort
uit een uitspraak van afgelopen juni gadaan door de klachtencommissie van dit
instituut inzake een verschil tussen ABN Amro en het echtpaar Zeylstra. ABN Amro
had een geheel verkeerd beeld van de klant, checkte dat beeld nooit, overtrad de
wet door onder meer geen cliëntenprofiel op te stellen, en verspeelde een
belangrijk deel van pensioen van het echtpaar met opties. Op basis van onjuiste
informatie stelde ABN Amro een riskante beleggingsportefeuille samen waarop
uiteindelijk meer dan 200.000 euro werd verloren.DSI veroordeelde ABN Amro om de
helft van het geleden verlies te compenseren. Zo kreeg het echtpaar 108.000 euro
terug. De hoogte van deze compensatie was gebaseerd onder meer op een berekening
van hoe een conservatieve portefeuille gepresteerd zou hebben. Het echtpaar had
daarnaast ook nog een deel ‘eigen schuld’ omdat het al eerdere ervaringen had
opgedaan met beleggen. Koremans vindt het vreemd dat ABN Amro zich niet aan de
regels heeft gehouden en toch maar de helft hoeft terug te betalen. “Zo kan het
de mensen die veel verloren met aandelenlease ook vergaan. Zonder dat zij
belegger waren of zijn en afgingen op ‘deskundigen’ zien zij maar een deel van
hun verlies uiteindelijk vergoed worden. ABN Amro zou de Zeylstra’s alles moeten
vergoeden.” In het burgerlijk wetboek wordt de consument weliswaar als een
handelsbekwaam persoon opgevoerd die verantwoordelijk is voor zijn eigen daden,
maar of de consument die aandelenlease sloot ook zo gezien moet worden,
betwijfelt Koremans. “De mensen die aandelenlease sloten zijn totaal misleid. Ze
zijn nooit gewaarschuwd voor de mogelijkheid van de enorme verliezen waarmee ze
nu kampen. Deze mensen waren zeker geen ‘belegger’ want ze waren alleen indirect
actief aan de beurs”.
Jerry Brouwer, die namens DAS Rechtsbijstand de
Zeylstra’s verdedigde tijdens de procedure bij DSI, ziet niet direct de link
tussen PAYBACK en de zaak Zeylstra, maar geeft aan dat er bij DSI en in de
Rechtbank geregeld discussie bestaat over hoe hoog (in percentage) de eigen
schuld (risico aanvaarding) bedraagt. “Maar 50 procent wordt al snel
aangenomen.
Als jurist meen ik dat er een grote kans bestaat dat
in de aandelenlease kwesties ook een bepaalde mate van eigen schuld wordt
aangenomen. Ondanks de huidige claimcultuur is de hoofdregel nog steeds: je moet
je eigen schade dragen.” Brouwer vindt de uitspraken van DSI vaak niet voldoende
gemotiveerd. Onder meer op het punt van de eigen schuld van beleggers zou er
meer duidelijkheid moeten komen ten behoeve van de rechtszekerheid. “Verder is
de schadeberekening op basis van een vervangende portefeuille nog relatief
nieuw. Daar zal nog wel ervaring mee opgedaan moeten worden”, aldus Brouwer.
Brouwer vindt DSI geen slager die zijn eigen vlees keurt. Integendeel. “In de
klachtencommissie zitten onder meer leden van de Hoge Raad en andere
deskundigen. Rechters en ook de Hoge Raad nemen serieus notie van de uitspraken
van DSI. Het is bij uitstek een instituut dat geschillen met vermogensbeheerders
onder de loep kan nemen, ook inzake aandelenlease. Alleen zou wat DSI doet een
stuk bekender moeten zijn bij het publiek. Het imago blijft wat achter. Daardoor
ontstaan onduidelijkheden die mensen te snel doen denken dat ze een zaak hebben.
Thom Hoedemakers, woordvoerder van DSI, zegt dat een consument altijd kan kiezen
tussen de civiele rechter en een procedure bij DSI. “Maar bij DSI kan een
consument terecht voor een redelijk goedkope en snelle procedure. De
onafhankelijkheid van de commissies is gewaarborgd door de wijze waarop DSI is
opgezet. Daarnaast maken de bescheiden onkostenvergoedingen die verstrekt worden
aan de commissieleden, ze nog eens extra onafhankelijk. De ervaring heeft
bovendien geleerd dat de klachtencommissie nauwelijks tot andere uitspraken komt dan een civiele rechter.”
Hoedemakers kan nog niet zeggen of DSI als onafhankelijke arbitragecommissie zal
optreden inzake aandelenlease.
Bron VVP Weekblad voor financiële dienstverleners nr 29/30 – 23 juli 2003