Voorbeeldvonnis
aandelenlease
Amsterdamse rechtbank wil handvat bieden aan
Dexiaklanten die twijfelen over verder procederen
Het Parool 25 april 2007
HENK SCHUTTEN
AMSTERDAM - De Amsterdamse rechtbank wijst
binnenkort vonnis in vier 'voorbeeld-procedures' die aandelenleaseklanten tegen
Dexia hebben aangespannen. De rechtbank hoopt hiermee duidelijkheid te scheppen
voor andere gedupeerde klanten die nog twijfelen of ze tegen Dexia verder willen
procederen.
Dexia was een van de bedrijven die klanten in staat
met geleend geld te beleggen in aandelen. Zij spiegelden beleggers hoge
rendementen voor, maar verzwegen dat de beurskoersen vaak met 14 procent per
jaar moesten stijgen om alleen al quitte te kunnen spelen. Evenmin werd verteld
dat de beleggers fors moesten bijbetalen als de koersen lager uitvielen. Toen de
beurs instortte, bleven honderdduizenden klanten met enorme schulden
zitten.
De in 2005 overleden Wim Duisenberg, oud-voorzitter
van de Europese Centrale Bank die als bemiddelaar optrad in het conflict met de
Dexia Bank, stelde een schikking voor waarbij uiteindelijk tweederde van de
restschuld zou worden kwijtgescholden. Begin dit jaar werd die regeling door het
Amsterdamse Hof bindend verklaard. Klanten die niet willen schikken, en toch
verder willen procederen, hebben tot 1 augustus van dit jaar de tijd om gebruik
te maken van de zogenoemde
'opt-out'-regeling.
In de rechtbankgebouwen aan de Parnassusweg is
inmiddels een speciale ruimte vrijgemaakt voor de behandeling van de
aandelenleasezaken. Een speciaal team van circa dertig mensen, waaronder tien
rechters, zal zich de komende tijd buigen over de geschillen.
Het is voor het
eerst dat de Amsterdamse rechtbank een speciale vleugel inruimt voor de
afwikkeling van zoveel zaken, zegt mr. Herman van der Meer, sectorvoorzitter
kanton. De afgelopen jaren kreeg de rechtspraak regelmatig te maken met
soortgelijke omvangrijke kwesties, zoals de inning van achterstallige
ziekenfondspremies - circa vijf- tot tienduizend zaken per jaar - of
geschillen inzake de wet onroerende zaaksbelasting, die opliepen tot zelfs meer
dan 150.000 zaken. "Maar dat waren toch zaken van een ander soortelijk gewicht,"
zegt Herman van der Meer, sectorvoorzitter kanton bij de Amsterdamse rechtbank:
"De Dexia-affaire bevat een heleboel verschillende juridische elementen. De
afwikkeling van zo'n soort zaak in deze omvang hebben wij niet eerder
meegemaakt."
De eerste geschillen over de aandelenleaseproducten
ontstonden aan het eind van de jaren negentig, toen de eerste aandelenkoersen op
de beurzen begonnen te dalen. Dexia begon toen klanten van
aandelenleaseproducten die hun financiele verplichtingen niet konden of
wilden nakomen, voor de rechter te dagen. Die zaken werden zoals gebruikelijk in
behandeling genomen door de rechtbank in de woonplaats van de gedaagde.
Maar
omstreeks 2003 werden de rollen omgekeerd. Vanaf dat moment steeds meer klanten
Dexia voor de rechter dagen. Omdat Dexia in de hoofdstad is gevestigd, kwamen
die zaken bij de Amsterdamse rechtbank terecht.
"Op een gegeven moment zagen
we dat het uit de hand begon te lopen," zegt Van der Meer: "Vooral omdat de
effectenleasegeschillen zich lieten aanzien als omvangrijke zaken."
Veel
zaken kwamen gebundeld binnen. Van der Meer: "Maar omdat we er al snel achter
kwamen dat het om heel verschillende situaties gaat, die toch allemaal
individueel door de rechter gewogen moeten worden, hebben we die gebundelde
zaken zo veel mogelijk uit elkaar getrokken."
Intussen bleven de
aandelenleasezaken binnenstromen. Momenteel zijn er niet minder dan 3500 zaken
in behandeling, waarvan er inmiddels enkele honderden zijn afgewikkeld. Het
merendeel, circa 2200 zaken, werd aangehouden, eerst in afwachting van de
Duisenberg-regeling en daarna vanwege de nieuwe Wet collectieve afwikkeling
massaschade. "De meeste zaken hebben dus de afgelopen jaren stilgelegen," zegt
Wim van den Reek, projectleider van het Team Effectenlease, dat sinds begin dit
jaar operationeel is; "Slechts in enkele gevallen werd een zaak heropend,
bijvoorbeeld omdat mensen een huis wilden kopen en door de aandelenleaseaffaire
geen hypotheek konden krijgen."
Merendeel van de zaken heeft tot dusver
stilgelegen
De Amsterdamse rechtbank is nu berekend op de
behandeling van zo'n 1500 zaken per jaar. Allerminst uit te sluiten valt dat het
aantal procedures na 1 augustus zal verveelvoudigen omdat veel Dexia-klanten
niet akkoord gaan met de Duisenberg-regeling.
Pas over enkele jaren zal de
Hoge Raad zich naar verwachting over alle juridische aspecten van de
aandelenleasezaken hebben uitgesproken. "Dexia zal dan zijn knopen gaan tellen
en de afnemers eveneens," zegt Van der Meer: "Niemand heeft zin in een procedure
waarvan de uitkomst al vast staat. Dus de meeste zaken zullen dan
uiteindelijk geschikt worden."
Toch moeten de Dexia-klanten de komende
maanden al een beslissing moeten nemen of ze akkoord gaan met de
Duisenberg-regeling of niet.
Eenvoudig is dat niet, gezien de vele
tegenstrijdige vonnissen die tot dusver zijn gewezen. Van der Meer:
"Uiteindelijk gaat het om zeer verschillende zaken. In totaal zijn er meer dan
300 aandelenleaseproducten op de markt gebracht. Ook de persoonlijke
omstandigheden van de mensen kunnen fors uiteenlopen."
Om die reden heeft de
Amsterdamse rechtbank onlangs vier 'voorbeeld-zaken' in behandeling genomen,
waarin zoveel mogelijk juridische aspecten van de effectenlease-affaire aan bod
komen. Aan de hand daarvan kunnen Dexia-klanten conclusies trekken over hun
eigen kansen. "Met de voorbeeld-zaken willen wij als rechtbank zoveel mogelijk
duidelijkheid geven hoe wij tegen de zaak aankijken," zegt Van den Reek: "De
vonnissen kunnen voor hen als handvat dienen bij de beslissing of ze willen
schikken of verder procederen."
De kans is groot dat de rechtbank in de
toekomst vaker met de afwikkeling van enorme aantallen claims te maken krijgt.
De eerste procedures over de beleggingsverzekeringen, de beruchte
woekerpolissen, hebben zich inmiddels aangekondigd. Ook de beleggingshypotheken
liggen onder vuur. Van der Meer wil er weinig over kwijt, behalve dat de
Amsterdamse rechtbank de ontwikkelingen 'op de voet volgt'. Eén ding is volgens
hem zeker; "Als die zaken op ons afkomen, zijn wij er klaar voor."