Opvolgers lease-affaire dreigen

de Volkskrant, Economie, 29 mei 2004

Achtergrond
Door Hanno Bakkeren

Het Dutch Securities Institute denkt dat de aandelenlease niet het laatste grote financiële schandaal zal zijn. Beleggingshypotheken en pensioenproducten zitten al in de wachtkamer.

Kan dat eigenlijk wel, dat de directeur van de stichting die moet waken over de integriteit van de effectenbranche, zelf naar hartelust belegt? Ja, zo oordeelt de directeur in kwestie, Kees Oosterholt van het Dutch Securities Institute (DSI), zelf. 'Voor de goede orde: Mijn vrouw beheert thuis de beleggingsportefeuille, maar ook als ik het zelf zou doen zie ik geen enkel bezwaar.'

Oosterholt en zijn collega's zitten als loket voor geschillen tussen gedupeerde beleggers en hun vermogensbeheerders en beleggingsadviseurs weliswaar dicht op het vuur, maar daarmee beschikken ze nog niet over koersgevoelige informatie, zo bezweert Oosterholt.

DSI viert dit jaar zijn eerste lustrum. Ethiek en integriteit zijn en blijven de speerpunten van het DSI-beleid. En dat begint volgens Oosterholt zijn vruchten af te werpen. In vijf jaar tijd heeft DSI ruim zesduizend effectenspecialisten 'goedgekeurd' en in het register bijgeschreven. En hoewel een DSI-registratie niet wettelijk verplicht is, kan een beetje adviseur of handelaar er niet meer omheen. Oosterholt: 'Een headhunter vertelde me laatst dat niet-geregistreerde effectenspecialisten feitelijk onbemiddelbaar zijn voor een serieuze baan. 'Dat geldt helemaal voor de circa vijftien geregistreerden die DSI jaarlijks berispt, schorst, of zelfs royeert: handelaren die zich niet aan de beursregels houden of adviseurs die hun klanten hebben bedonderd.

In de aandelenhandel gaat veel geld om en dat trekt altijd wel een paar onfrisse types aan. Dankzij de impliciete registratieplicht zijn oplettende beleggers -'controleer altijd eerst of je adviseur of handelaar DSI-geregistreerd is'-volgens Oosterholt eindelijk van de onverbeterlijke 'hit-and-run-types' verlost: louche types die zonder scrupules hun zakken vullen om even later doodleuk ergens anders op te duiken om de stunt te herhalen.

Maar helaas beperken de financiële schandalen zich niet tot deze kleine jongens. Zo volgt Oosterholt met meer dan gemiddelde belangstelling het deze week gestarte juridische gevecht tussen Dexia en de Stichting Leaseverlies. Eigenlijk een typische klus voor DSI's klachtencommissie, ware het niet dat de enorme omvang DSI al snel boven het hoofd groeide. De ruim 1500 leaseklachten die vorig jaar binnenkwamen zijn in afwachting van de bemiddelingspoging van de door minister Zalm in het leven geroepen Commissie Oosting in de wacht gezet. Oosterholt: 'De tien modelzaken die we begin dit jaar hebben gepresenteerd, moeten onze klachtencommissie,maar ook andere juristen en bemiddelaars als spoorboekje dienen om tot een oplossing te komen.' Kort samengevat oordeelde DSI dat er geen sprake was van misleiding van lease-klanten, maar de uitspraken bieden wel uitzicht op kwijtschelding van eventuele restschulden.

Ook Oosterholt heeft al een tijdje niets van Oosting gehoord, hetgeen doet vrezen dat een definitieve oplossing nog altijd ver weg is.

Dat weerhoudt Oosterholt er niet van voorbij de leaseaffaire te kijken. Nieuwe massaschandalen liggen volgens hem op de loer. 'En dat terwijl het nu politiek en maatschappelijk volstrekt onaanvaardbaar is dat mensen op basis van valse verwachtingen massaal in financiële problemen komen.'

Grootste kanshebbers voor een volgend maatschappelijk schandaal zijn volgens Oosterholt – in willekeurige volgorde – beleggingshypotheken, overkreditering en pensioenvoorzieningen. 'Mensen die op aanraden van hun adviseur toch voor dat te dure huis met de beleggingshypotheek hebben gekozen komen nu massaal in de problemen.' Het is volgens hem een van de vele uitwassen binnen de financiële dienstverlening waarbij intermediairs hun klanten 'stelselmatig in een te groot pak hebben gehesen'. Je ziet het ook aan de explosieve groei van het consumptief krediet, waarmee mensen zich tot hun nek in de schulden hebben gewerkt.

En bij de Ombudsman Verzekeringen stromen de klachten over allerhande pensioenplannen inmiddels binnen, weet Oosterholt. 'Zo'n pensioenplan blijkt een risicovolle beleggingsconstructie en aan het eind staan mensen tot hun stomme verbazing met lege handen.' Op zich geen ramp, tenminste, als mensen zich er op voorhand van bewust zijn dat ze een loterijticket kopen. Maar helaas nemen niet alle tussenpersonen het volgens Oosterholt even nauw met hun zorgplicht.

Tussenpersonen kennen evenwel geen DSI-registratie en zodoende staat Oosterholt bij eventuele wanpraktijken machteloos. 'We willen die intermediairs er graag bij betrekken, vooral omdat bij veel huidige financiële producten de grens tussen verzekeren, beleggen en hypotheken steeds verder vervaagt. Denk aan de eerder genoemde beleggingshypotheken.' Ook grootbanken maken zich met de introductie van 'financiële adviseurs en planners' schuldig aan deze vertroebeling. 'Waar je vroeger met specialisten te maken had, zie je nu overal generalisten opduiken die natuurlijk niet overal goed in kunnen zijn.'

'Als je je als adviseur opwerpt, moeten mensen op je kunnen vertrouwen, zij het niet blind.' Oosterholt is blij dat de op handen zijnde Wet financiële dienstverlening (Wfd) beleggers nadrukkelijk op hun eigen verantwoordelijkheid wijst. 'Beleggers zijn nogal schizofreen in hun eisen en verwachtingen', zo stelt hij. 'Ze willen het beste advies, maar het mag niets kosten. De adviseur moet zijn geld dus verdienen aan de producten die hij verkoopt, maar wordt tegelijkertijd geacht volledig onafhankelijk te opereren.' Een droomwereld, en hoewel de Wfd de belegger meer bescherming moet bieden, doemt daar meteen een nieuw gevaar op: 'Hoe meer beleggers op wettelijke bescherming gaan vertrouwen, hoe onvoorzichtiger ze worden. Niet doen. Wees assertief en blijf doorvragen, want dat is niet alleen een recht maar ook een plicht.'

 

DSI bemiddelt, toetst en straft

Het Dutch Securities Institute, waar 16 mensen werken, wil de kwaliteit van de Nederlandse effectenmarkt verhogen en het vertrouwen daarin van het beleggend publiek vergroten. DSI onderwijst, toetst en bestraft haar geregistreerde handelaren en adviseurs en bemiddelt bij conflicten, zowel tussen leden, als tussen leden (banken en commissionairs) en beleggers. In 2003 steeg het aantal bij DSI ingediende klachten dramatisch, maar volgens directeur Kees Oosterholt, vlakte de klachtenstroom in de tweede helft van het jaar af. Voor 2004 verwacht hij niet boven de 500 klachten uit te komen. Het aantal geregistreerde effectenhandelaren en beleggingsadviseurs daalde juist: de voorspelbare nasleep van de jarenlange beursmalaise, aldus Oosterholt. Klagen bij DSI is laagdrempelig en goedkoop. Kiezen voor voor DSI betekent wel afzien van juridische stappen. Wie zijn klacht afgewezen ziet worden, kan zijn geluk niet nog eens beproeven bij de rechter en vice versa. Zie www.dsi.nl

Copyright: Bakkeren, Hanno