Eigenaardige leasekronkels

Door Joop Nederstigt

29 mei 2006 - Mogelijk ook Aegon weer duidelijk in beeld

Kan Dexia inderdaad bewijzen dat de 'geleasde' aandelen daadwerkelijk zijn gekocht? Een begin volgende maand door het Gerechtshof Amsterdam aan te wijzen onafhankelijke deskundige moet daar een diepgravend onderzoek naar doen. Met die uitspraak sloot het Gerechtshof Amsterdam de bijna vier dagen durende hoorzitting af ter ondersteuning van de oordeelsvorming over het al of niet verbindend verklaren van de zogenoemde Duisenberg-regeling.
In kringen van juristen wordt de slotuitspraak van het Hof nogal opmerkelijk gevonden. Temeer daar de advocaten van Dexia tijdens de hoorzitting twijfels over de vraag of de aandelen wel daadwerkelijk werden gekocht, van tafel trachtten te vegen Kennelijk vond het Hof die poging bij lange na niet voldoende onderbouwd. En ook opmerkelijk omdat net een week voor de hoorzitting de stichting Platform Aandelen Lease (PAL) op dit punt een officiële aanklacht wegens fraude indiende. Dexia zou het wel eens erg moeilijk kunnen krijgen wanneer inderdaad mocht blijken, dat de aandelen niet in alle gevallen daadwerkelijk zijn gekocht.

Aegon weer in beeld?

Of misschien juist wel niet. Punt is dat het overgrote deel van de thans nog lopende Dexia-leasecontracten werd afgesloten door of namens dochter Labouchere. Maar op een moment waarop Labouchere niet bij Dexia hoorde maar bij de vooraanstaande verzekeraar Aegon. Wie is dan verantwoordelijk voor de daadwerkelijke aankoop van de aandelen waarop de leasecontracten zijn afgesloten, zo zou je je vervolgens kunnen afvragen. Is dat nog steeds Aegon als toenmalige eigenaar van Labouchere, of is dat inderdaad Dexia als eigenaar sinds de tweede helft van het jaar 2000. En als de aandelen inderdaad niet altijd daadwerkelijk blijken te zijn gekocht, moet dan Dexia dan wel Aegon als de 'fraudeur' worden aangemerkt. En wie draait dan vervolgens op voor de kosten van het terugdraaien van de 'frauduleus' tot stand gekomen contracten?
Twee jaar terug woedde een de juridische strijd tussen Dexia en Aegon, waarbij Dexia ontbinding eiste van de koopovereenkomst voor de overdracht van Labouchere door Aegon aan Dexia. Bij het sluiten van die overeenkomst zou Aegon belangrijke informatie hebben achtergehouden, zo werd toen door Dexia betoogd. Ik vroeg me op deze plaats toen al af om wat voor 'belangrijke informatie' het dan zou moeten gaan. Betrof het de risico's van de leasecontracten? Een beetje financieel ingevoerd persoon kon uit de contracten zelf redelijk gemakkelijk de risico's destilleren. Het lijkt me dan ook stug dat de mensen van Dexia die risico's bij de koop van Labouchere niet hadden onderkend.

Bijdrage

Van deze toch wel erg belangwekkende zaak is eigenlijk niets meer vernomen. Wat een jaar later wél bekend werd, was de 'bijdrage' van Aegon van rond € 220 miljoen teneinde Dexia over de streep te krijgen richting Duisenberg-regeling. Een 'geste' van goede wil van Aegon? Ik denk het niet. Aegon werd er waarschijnlijk gewoon contractueel toe gedwongen. Een dergelijk bedrag staat namelijk genoemd in de bij de verkoop van Labouchere aan Dexia vastgestelde zogenoemde 'Representations & Warranties. Dat is een bij dergelijke transacties gebruikelijk document dat gezien kan worden als een soort 'garantiebewijs' voor de koper tegen onverwachte lijken in de kast. En dan gaat het met name om lijken waarvan de verkoper op het moment van de verkoop op de hoogte moet zijn geweest. De verkoper moet de verkoper hiervoor schadeloos stellen. Maar om welk 'lijk' gaat het dan precies?
Aegon heeft bij de verkoop weten te bedingen dat de schadeloosstelling ten hoogste € 218 miljoen kan bedragen. Ongeveer net zoveel als Aegon's bijdrage aan het tot stand komen van de Duisenberg-regeling. Is dat even toevallig. Feit is in elk geval dat het centrale Belgisch/Franse Dexia-bestuur onder meer in dit verband zwaar onder vuur ligt van AIXED. Dat is een zich in een soort stichting verenigde groep ontevreden aandeelhouders Dexia, die zwaar oppositie voert tegen het bestuursbeleid. Zo wordt de aankoop van Labouchere en vervolgens Kempen & Co. zwaar bekritiseerd. Onder meer vanwege de hoge prijs, de slechte timing en, niet in de laatste plaats, vanwege het genoemde vastgestelde maximum van € 218 miljoen. In kringen van AIXED wordt dat een belachelijk laag bedrag genoemd mede omdat Dexia de risico's van de tegelijk met Labouchere overgenomen leasecontracten veel hoger had moeten, en ook gemakkelijk had kunnen, inschatten.

Slimme verkopers?

Domme kopers daar in België of slimme verkopers hier in Nederland? Wat dat laatste betreft heeft Aegon hier een 'naam' hoog te houden. Men wist immers op grote schaal de zeer risicovolle leaseproducten aan de man/vrouw te brengen. Helaas heel vaak ook aan heel gewone mensen, die van hun leven nog nooit in aandelen hadden belegd en op basis van de van 'slimme' verkopers ontvangen informatie dachten meer rente over het spaargeld te kunnen krijgen. Mensen, die ook nu nog niet begrijpen waarom ze niet alleen hun spaargeld kwijt zijn, maar bovendien nog een schuld hebben af te betalen. Vaak daartoe gedwongen met zeer dreigende taal, inclusief de deurwaarder, en tot slot een 'overeenkomst' in het kader van schuldsanering.
Of aan even onwetende mensen, die echter bij het aanvragen van een hypotheek voor een aan te kopen huis geconfronteerd worden met een weigering vanwege een mogelijke stevige maandelijkse verplichting op basis van een aandelenleasecontract. Als je dan tóch een hypotheek wilt, zal je het leasecontract moeten beëindigen, zo wordt dan gesteld. Ook al kost dat opnieuw geld. Het gaat veelal om spaarders, die zich destijds lieten verleiden hun spaargeld in een leasecontract te steken, eveneens vanwege het uitzicht op een 'hogere rente'. Achteraf blijkt de storting slechts een vooruitbetaling voor de eerste vier of vijf jaar rente te zijn. Als die periode voorbij is, moet wel degelijk met maandelijkse rentebetalingen worden begonnen. Vaak gaat het om onwaarschijnlijk hoge bedragen in relatie tot het inkomen.

BKR-melding

De verplichtingen blijken door leaseverkopers te zijn aangemeld bij het BKR, Bureau Krediet Registratie. Mede in het kader van de Wet Consumenten Krediet is elke verschaffer van krediet aan consumenten verplicht de door consumenten aangegane verplichtingen bij het BKR te laten registreren. Net zoals elke verschaffer verplicht is bij een kredietaanvraag in de registers van het BKR na te kijken hoe het met de reeds aangegane verplichtingen van de aanvrager staat. Een en ander is bedoeld om te zware financiële lasten voor de consument te voorkomen.
Logisch toch dat ook de leaseverkopers de verplichtingen bij het BKR hebben gemeld. Maar waren ze er dan toe verplicht, zo zou je je kunnen afvragen. Volgens hen vallen de leasecontracten toch niet onder de zorgplichten van de Wet Consumenten Krediet?
Tegenstanders van de Duisenberg-regeling en dus ook tegen het verbindend verklaren daarvan wijzen onder meer op de vergunningplicht in de Wet Consumenten Krediet. Leaseverkopers beschikten niet over zo'n vergunning en hebben de contracten dan ook wederrechtelijk verkocht, zo wordt betoogd. In een aantal rechtszaken, onder meer tegen Dexia, zijn rechters meegegaan met dat betoog en gaven het bevel tot ontbinding van de contracten. Er werd dan door de leaseverkopers hoger beroep aangetekend, omdat de Wet Consumenten Krediet niet van toepassing zou zijn, maar tot uitspraken van hogere rechters is het nog niet gekomen.
Op zich is het verzet van leaseverkopers tegen de gerechtelijke uitspraken begrijpelijk. Ze kosten immers dik geld. Zoals gezegd heeft men zich wél gehouden aan de BKR-meldingsplicht. Waarom eigenlijk? Omdat de Wet Consumenten Krediet dat voorschrijft? Of misschien enkel en alleen om het nakomen van verplichtingen van consumenten met leasecontracten zo veilig mogelijk te stellen. Met de melding verhinder je immers dat elders nieuwe verplichtingen worden aangegaan en lopen je eigen ontvangsten gevaar. Dus de wet alleen gebruiken als het zo uitkomt. Toch wel wat eigenaardig.