Let op die gemene kleine lettertjes
Contracten van kredietverleners zijn onduidelijk: nieuwe regels moeten helpen
 
Door  Piet Depuydt
Rotterdam 31 maart 2009.
 
Vanaf morgen is bij leenreclames de volgende waarschuwing verplicht: ‘Let op! Geld lenen kost geld’.
Maar die regeling voldoet niet, zeggen experts.
 
De kleine lettertjes. Dick Dirkse weet er alles van. Zeven jaar geleden vraagt hij bij kredietverlener Frisia een lening aan van 25.000 euro. Met dat geld wil hij een aflossingsvrije hypotheekschuld bij ABN Amro terugbetalen en een open haard in zijn huis laten metselen.
„Geen vuiltje aan de lucht”, krijgt hij te horen. Maar dan moet hij wel een verzekering voor arbeidsongeschiktheid afsluiten. Dat zal hem 6.242 euro meer kosten. „Ja, als u niet meer kunt werken, willen wij wel ons geld terugzien”, glimlacht de verkoper. De lening heeft een looptijd van vijftien jaar. Per maand betaalt hij 96 euro en 4,1 procent aan rente: alles bij elkaar circa 200 euro.
Het gesprek duurt amper een halfuur. Met een handgeschreven kladje vol berekeningen gaan Dick Dirkse en zijn vrouw naar huis. Ze zetten hun paraaf onder het contract en vertrekken met vakantie. Het geld wordt overgemaakt aan ABN Amro en het saldo komt op hun girorekening.
Twee jaar later ziet Dirkse de maandelijkse rente oplopen: van 106 naar 145 euro. Hoe kan dat? Hij stuurt e-mails naar Frisia en DSB Bank, het moederconcern van de kredietverlener. Er was toch een vaste rente? „Ja, in het begin, daarna is de rente variabel”, luidt het antwoord.
Hij kijkt het contract na. Op de keerzijde staat de beschrijving van de variabele rente – in kleine lettertjes. „We zijn op de mooie praatjes van een net-pak-met-stropdas afgegaan.” Veel later hoort hij ook voor het eerst van een theoretische looptijd. Hoezo? „Dat wil zeggen dat je aan het eind van de lening een restschuld kan overhouden van misschien wel 10.000 euro”, laat DSB Bank weten.
Dirkse stapt naar het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (Kifid). Pas na een lange procedure slaagt hij er op 1 juli 2008 in zijn lening stop te zetten. „Ik voel me misleid en bedrogen”, zegt hij nu.
Dick Dirkse is niet de enige. Op internet wemelt het van de klachten over kredietverkopers die met lage prijzen en agressieve marketing klanten lokken. „Vaak gaat het om mensen die niet goed zijn voorgelicht of – erger – erin geluisd”, zegt Ger Jaarsma, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Volkskrediet.
Jaarlijks krijgt de NVVK gemiddeld 45.000 aanvragen van gezinnen met problematische schulden die om hulp vragen. Dit aantal stijgt. „Ik verwacht dat we in 2009 de 50.000 overstijgen”, zegt Jaarsma.
De overheid is zich hiervan bewust. De gedragscode die door de financiële toezichthouder AFM aan kredietverleners wordt opgelegd, is onlangs strenger geworden. En met ingang van morgen moet elke vorm van leenreclame voortaan de waarschuwing ‘Let op! Geld lenen kost geld’ bevatten. Met daarbij het logo van een man met een blok aan zijn been.
Maar de nieuwe maatregel voldoet niet. „De slagzin is niet spannend genoeg”, zegt Jaarsma. „Ze schrikt niemand af.” Ook Bart de Nie, secretaris van de Vereniging van Financieringsondernemingen in Nederland, is ontevreden. „Het logo lijkt op iemand die ontsnapt is uit de gevangenis. In onze branche wordt daar lacherig over gedaan.”
Een aantal experts vreest dat de regeling zijn doel voorbijschiet. „Het populaire verhaal dat kredietverleners de klant volstoppen met leningen, is niet meer van deze tijd”, zegt kredietspecialist Toon Sanders, voordien actief bij De Lage Landen en sinds begin dit jaar onafhankelijk adviseur. „De misleiding komt uit een andere hoek.”
Er is een moordende concurrentie aan de gang. „De leningen zelf worden met verlies verkocht en dat verlies wordt gecompenseerd door er verzekeringsproducten aan te koppelen”, zegt hij. En de premie wordt niet in maandelijkse schijven maar in één keer betaald, door middel van een zogeheten koopsompolis.
„Mensen hebben dat niet in de gaten”, zegt Sanders. „Ze denken dat ze mooi beschermd zijn tegen allerlei tegenslag, maar betalen daar een hoge prijs voor.” Vaak wordt aan de lening ook een belegging gekoppeld. Met de opbrengst hiervan wordt een deel van het kapitaal afgelost. Maar als het beursklimaat ongunstig is, blijft de klant met een restschuld zitten.
Volgens Sanders ontsnapt dit soort valkuilleningen aan het toezicht van de AFM. Die laatste ziet wel toe op de gedragscode die moet voorkomen dat mensen teveel lenen. „Maar het verzekeringsproduct zelf valt buiten dat regime”, zegt Sanders.
Volgens de AFM zijn er de laatste jaren diverse klachten binnengekomen over diensten en producten van DSB Bank. Er loopt een onderzoek.
DSB Bank zelf ontkent zijn klanten te misleiden. „In het kader van de zorgplicht vragen wij ons clientèle om zich in te dekken tegen werkloosheid of een overlijden. Maar ze kunnen die polis ook elders afsluiten”, zegt woordvoerder Klaas Wilting. De nieuwe regeling voor leenreclame wordt volgens hem zorgvuldig toegepast door DSB Bank.
Minder bekend is dat de bank ook de slagzin ‘geldlenenkostgeld’ als domeinnaam heeft geregistreerd . Wie daarop klikt komt op een portaal voor geldzoekers terecht, met daarop alle producten van DSB Bank.
 
Erica Verdegaal praat op haar geldblog verder over leenreclames. Meer via www.nrcnext.nl/erica
 
Leenreclames: waar moet je op letten?
Ga niet in op leenreclame die zegt dat een notering bij het Bureau Krediet Registratie (BKR) geen probleem is: dit bureau houdt mensen met betaalachterstand bij.
Wees op je hoede voor kredietverkopers die „snel geld lenen” of je aanvraag „in twee minuten” regelen. Voor je het weet, zit je vast aan veel te dure voorwaarden.
Minikredieten per sms vallen niet onder het toezicht van de AFM. Ook roodstand bij een creditcard niet, als de betaaltermijn korter is dan drie maanden.
Koppelverkoop is verboden: je bent nooit verplicht een ander product erbij te nemen.
Opgelet als je rente betaalt per rekening courant. Is die na een bepaalde periode variabel, dan ben je gezien.
 
(C) 2009 NRC Next