Verleiding LegioLease
Tienduizenden kleine beleggers stapten in aandelen
met geleend geld. Nu regent het klachten en rechtszaken tegen Legio Lease. Een
stand van zaken
Frank van
Hoorn
Juristen kunnen niet schrijven. Dat blijkt weer
eens uit recente en belangrijke uitspraken van het Dutch Securities Institute
(DSI) over Legio Lease. Het wemelt van verloren gewaande woorden ('dusdoende')
en zinsnedes ('dit klemt te meer') in de conclusies van de vijfkoppige
DSI-klachtencommissie. Onbegrijpelijke geheimtaal, ook voor klanten van Legio
Lease, onder wie velen die doorgaans worden aangeduid als 'de gewone man'
.
Bejaarden, huisvrouwen of plaatwerkers, maar ook modaal - en veelverdienenden laten zich midden jaren negentig - opgejuind door vasthoudende verkopers en juichende reclamefolders - bekeren tot aandelenlease via Bank Labouchere. Legio Lease maakt deel uit van deze 'jonge-hondenbank'. De beurskoersen exploderen, en heel Nederland wil een stuk van de taart.
De producten van Legio Lease passen in de grote dromen van de kleine man. Want hij belegt met geld dat hij niet bezit - geleend geld. Daarmee koopt hij een pakket aandelen dat wordt beheerd door Legio Lease. (Bij sommige Labouchere-producten, vooral verkocht via tussenpersonen van SpaarSelect, storten beleggers daarnaast een geldsom, waarvan aandelen worden gekocht.) De belegger betaalt maandelijks rente en aan het eind van het contract wordt het pakket doorgaans verkocht. De winst is voor de klant.
Of het verlies.
Ondanks het hardnekkig vooruitgangsgeloof van beursgoeroes, zakken de koersen vanaf 2000 in het moeras. De bijna tweehonderdduizend klanten van Legio Lease zien aan het eind van hun contract een (fikse) restschuld opdoemen. Dat pikken ze niet. Massaal sluiten klanten zich aan bij collectieve rechtszaken van de Stichting Leaseverlies en Stichting Eegalease tegen Dexia Bank Nederland - inmiddels eigenaar van Bank Labouchere. In groten getale doen zij hun beklag bij het DSI. Want zij voelen zich misleid als het gaat om de risico' s van aandelenlease. En zij vinden dat Labouchere niet goed voor hen heeft gezorgd - als onervaren beleggers.
Lezing van haar bevindingen leert dat de DSI-klachtencommissie van misleiding niet wil weten, althans in tien 'modelzaken' . Volgens de commissieleden kunnen en moeten beleggers uit het leasecontract begrijpen dat een restschuld tot de mogelijkheden behoort. Maar Labouchere (lees: Dexia) gaat niet vrijuit: de bank heeft volgens de DSI zijn zorgplicht geschonden.
Labouchere had er rekening mee moeten houden dat klanten niet beseffen hoe hevig koersen kunnen schommelen. Bovendien heeft het bedrijf verzuimd na te gaan of 'in individuele gevallen geen wanverhouding zou ontstaan tussen de betalingsverplichting die zijn wederpartij op zich nam en diens inkomens en vermogenspositie'. Op basis van de zorgplicht had Labouchere voorzieningen moeten treffen - zoalshet aanbieden van een verzekering - die betaling van de restschuld verzekert, vindt de commissie.
Zo lijkt de klachtencommissie af te stevenen op een gedeelde verantwoordelijheid. Het bedrijf had beter zijn best moeten doen, de klanten hadden zich moeten verdiepen in de materie. Maar niets blijkt minder waar: de commissie laat Dexia in deze modelzaken opdraaien voor het overgrote deel van de restschuld. De bank moet 85 procent betalen bij contracten van drie jaar, en 80 procent bij contracten met een duur van vijf jaar. Dat klanten ook iets zelf moeten betalen, komt doordat een voorziening - voor als een restschuld zou ontstaan - ook geld had gekost.
Wat is de status van de DSI-uitspraken? Het oordeel van de klachtencommissie is bindend voor partijen. Ondanks dat het hier om 'modelzaken' gaat, hebben de uitspraken geen algemene geldigheid. Maar ze hebben wel een sterke 'precedentwerking' voor de duizenden klachten bij het DSI. De onderhandelingen in de Commissie Geschillen Aandelenlease, die stillagen in afwachting van de DSI-oordelen, kunnen bovendien worden hervat. De commissie is opgericht door minister van Financiën Gerrit Zalm (VVD) en probeert tot een vergelijk te komen tussen alle spelers in het leasedebacle.
In de collectieve rechtszaak tegen Dexia ageert de Stichting Leaseverlies (91 duizend 'leden') vooral tegen het misleidende reclamemateriaal van Legio Lease - het argument dat de klachtencommissie onderuithaalt. Daarom worden de DSI-zaken wel als een nederlaag voor de stichting gezien. Ten onrechte. Hoewel rechters belang hechten aan het oordeel van de DSI-specialisten, varen zij een eigen koers. Bovendien heeft Leaseverlies in de dagvaarding tegen Dexia wel degelijk gewezen op de zorgplicht. 'Op geen enkel moment heeft Legio Lease informatie gevraagd over de persoonlijke (financiële) situatie van de effectenlease-contractant. '
Toch is de rechtszaak van Leaseverlies weinig kansrijk. Rechters kunnen bijvoorbeeld moeilijk in één klap concluderen dat 85 duizend keer de zorgplicht is geschonden.Want elk geval is anders, zo blijkt ook uit individuele rechtszaken van Legio Leaseklanten. Vorig jaar november werd Dexia door de Amsterdamse rechtbank veroordeeld tot het betalen van 75 procent van een restschuld. Bij dezelfde rechtbank verloor een klant in juli 2003 zijn kort geding tegen de bank. Steeds zijn de omstandigheden anders, en dat leidt tot uiteenlopende uitspraken. Bovendien: hoger beroep is mogelijk. Tot de Hoge Raad - s' lands hoogste rechtscollege - een uitspraak heeft gedaan over aandelenlease, hebben vonnissen geen algemene geldigheid.
In de Leaseverlies-zaak is nog weinig vooruitgang geboekt. Dat is anders in de collectieve aanklacht van de Stichting Eegalease (zestienduizend 'leden') tegen Dexia. Het Burgerlijk Wetboek bepaalt dat echtgenoten elkaar voor koopovereenkomsten op afbetaling schriftelijk toestemming moeten geven. Gebeurt dat niet, dan zijn de SPAARLEASEN overeenkomsten vernietigbaar. Eegalease stelt dat de Legio koopcontracten op afbetaling hebben gesloten. Immers, de gekochte aandelen werden pas eigendom van klanten als zij de volledige koopsom hadden betaald. De wettelijke term voor deze koopvorm is huurkoop; dat is een specifieke vorm van koop op afbetaling. Omdat Legio Lease nooit voor toestemming van echtgenoten
heeft gezorgd, zijn de overeen-komsten vernietigbaar, vindt Eegalease.
Als sprake is van huurkoop, dan moet het kantongerecht de zaak behandelen. Maar als aandelenlease geen koop op afbetaling is, is de rechtbank bevoegd. Omdat Eegalease de rechtzaak begon, kwam de zaak bij het kantongerecht terecht. De stichting vindt immers dat sprake is van huurkoop. Dexia heeft vergeefs geprobeerd de zaak te laten doorverwijzen naar de rechtbank: het Amsterdamse kantongerecht geeft Stichting Eegalease gelijk.
Dat is een nederlaag voor de advocaten van Dexia. Nu ligt de zaak stil, in afwachting van de onderhandelingen in de Commissie Geschillen Aandelenlease. Mocht Eegalease verder procederen en winnen, dan is hoger beroep mogelijk. Het is niet ondenkbaar dat verse magistraten een andere mening hebben. Zo vindt de rechtbank in Almelo aandelenlease geen koop op afbetaling.
Wordt vervolgd. Maar niet voor iedereen. De 86 duizend beleggers die zijn ingegaan op het 'Dexia-aanbod' om de financiële pijn van de restschulden te verzachten, zijn uitgepraat. Zij hebben zich contractueel verplicht geen juridische stappen meer te ondernemen.
Bejaarden, huisvrouwen of plaatwerkers, maar ook modaal - en veelverdienenden laten zich midden jaren negentig - opgejuind door vasthoudende verkopers en juichende reclamefolders - bekeren tot aandelenlease via Bank Labouchere. Legio Lease maakt deel uit van deze 'jonge-hondenbank'. De beurskoersen exploderen, en heel Nederland wil een stuk van de taart.
De producten van Legio Lease passen in de grote dromen van de kleine man. Want hij belegt met geld dat hij niet bezit - geleend geld. Daarmee koopt hij een pakket aandelen dat wordt beheerd door Legio Lease. (Bij sommige Labouchere-producten, vooral verkocht via tussenpersonen van SpaarSelect, storten beleggers daarnaast een geldsom, waarvan aandelen worden gekocht.) De belegger betaalt maandelijks rente en aan het eind van het contract wordt het pakket doorgaans verkocht. De winst is voor de klant.
Of het verlies.
Ondanks het hardnekkig vooruitgangsgeloof van beursgoeroes, zakken de koersen vanaf 2000 in het moeras. De bijna tweehonderdduizend klanten van Legio Lease zien aan het eind van hun contract een (fikse) restschuld opdoemen. Dat pikken ze niet. Massaal sluiten klanten zich aan bij collectieve rechtszaken van de Stichting Leaseverlies en Stichting Eegalease tegen Dexia Bank Nederland - inmiddels eigenaar van Bank Labouchere. In groten getale doen zij hun beklag bij het DSI. Want zij voelen zich misleid als het gaat om de risico' s van aandelenlease. En zij vinden dat Labouchere niet goed voor hen heeft gezorgd - als onervaren beleggers.
Lezing van haar bevindingen leert dat de DSI-klachtencommissie van misleiding niet wil weten, althans in tien 'modelzaken' . Volgens de commissieleden kunnen en moeten beleggers uit het leasecontract begrijpen dat een restschuld tot de mogelijkheden behoort. Maar Labouchere (lees: Dexia) gaat niet vrijuit: de bank heeft volgens de DSI zijn zorgplicht geschonden.
Labouchere had er rekening mee moeten houden dat klanten niet beseffen hoe hevig koersen kunnen schommelen. Bovendien heeft het bedrijf verzuimd na te gaan of 'in individuele gevallen geen wanverhouding zou ontstaan tussen de betalingsverplichting die zijn wederpartij op zich nam en diens inkomens en vermogenspositie'. Op basis van de zorgplicht had Labouchere voorzieningen moeten treffen - zoalshet aanbieden van een verzekering - die betaling van de restschuld verzekert, vindt de commissie.
Zo lijkt de klachtencommissie af te stevenen op een gedeelde verantwoordelijheid. Het bedrijf had beter zijn best moeten doen, de klanten hadden zich moeten verdiepen in de materie. Maar niets blijkt minder waar: de commissie laat Dexia in deze modelzaken opdraaien voor het overgrote deel van de restschuld. De bank moet 85 procent betalen bij contracten van drie jaar, en 80 procent bij contracten met een duur van vijf jaar. Dat klanten ook iets zelf moeten betalen, komt doordat een voorziening - voor als een restschuld zou ontstaan - ook geld had gekost.
Wat is de status van de DSI-uitspraken? Het oordeel van de klachtencommissie is bindend voor partijen. Ondanks dat het hier om 'modelzaken' gaat, hebben de uitspraken geen algemene geldigheid. Maar ze hebben wel een sterke 'precedentwerking' voor de duizenden klachten bij het DSI. De onderhandelingen in de Commissie Geschillen Aandelenlease, die stillagen in afwachting van de DSI-oordelen, kunnen bovendien worden hervat. De commissie is opgericht door minister van Financiën Gerrit Zalm (VVD) en probeert tot een vergelijk te komen tussen alle spelers in het leasedebacle.
In de collectieve rechtszaak tegen Dexia ageert de Stichting Leaseverlies (91 duizend 'leden') vooral tegen het misleidende reclamemateriaal van Legio Lease - het argument dat de klachtencommissie onderuithaalt. Daarom worden de DSI-zaken wel als een nederlaag voor de stichting gezien. Ten onrechte. Hoewel rechters belang hechten aan het oordeel van de DSI-specialisten, varen zij een eigen koers. Bovendien heeft Leaseverlies in de dagvaarding tegen Dexia wel degelijk gewezen op de zorgplicht. 'Op geen enkel moment heeft Legio Lease informatie gevraagd over de persoonlijke (financiële) situatie van de effectenlease-contractant. '
Toch is de rechtszaak van Leaseverlies weinig kansrijk. Rechters kunnen bijvoorbeeld moeilijk in één klap concluderen dat 85 duizend keer de zorgplicht is geschonden.Want elk geval is anders, zo blijkt ook uit individuele rechtszaken van Legio Leaseklanten. Vorig jaar november werd Dexia door de Amsterdamse rechtbank veroordeeld tot het betalen van 75 procent van een restschuld. Bij dezelfde rechtbank verloor een klant in juli 2003 zijn kort geding tegen de bank. Steeds zijn de omstandigheden anders, en dat leidt tot uiteenlopende uitspraken. Bovendien: hoger beroep is mogelijk. Tot de Hoge Raad - s' lands hoogste rechtscollege - een uitspraak heeft gedaan over aandelenlease, hebben vonnissen geen algemene geldigheid.
In de Leaseverlies-zaak is nog weinig vooruitgang geboekt. Dat is anders in de collectieve aanklacht van de Stichting Eegalease (zestienduizend 'leden') tegen Dexia. Het Burgerlijk Wetboek bepaalt dat echtgenoten elkaar voor koopovereenkomsten op afbetaling schriftelijk toestemming moeten geven. Gebeurt dat niet, dan zijn de SPAARLEASEN overeenkomsten vernietigbaar. Eegalease stelt dat de Legio koopcontracten op afbetaling hebben gesloten. Immers, de gekochte aandelen werden pas eigendom van klanten als zij de volledige koopsom hadden betaald. De wettelijke term voor deze koopvorm is huurkoop; dat is een specifieke vorm van koop op afbetaling. Omdat Legio Lease nooit voor toestemming van echtgenoten
heeft gezorgd, zijn de overeen-komsten vernietigbaar, vindt Eegalease.
Als sprake is van huurkoop, dan moet het kantongerecht de zaak behandelen. Maar als aandelenlease geen koop op afbetaling is, is de rechtbank bevoegd. Omdat Eegalease de rechtzaak begon, kwam de zaak bij het kantongerecht terecht. De stichting vindt immers dat sprake is van huurkoop. Dexia heeft vergeefs geprobeerd de zaak te laten doorverwijzen naar de rechtbank: het Amsterdamse kantongerecht geeft Stichting Eegalease gelijk.
Dat is een nederlaag voor de advocaten van Dexia. Nu ligt de zaak stil, in afwachting van de onderhandelingen in de Commissie Geschillen Aandelenlease. Mocht Eegalease verder procederen en winnen, dan is hoger beroep mogelijk. Het is niet ondenkbaar dat verse magistraten een andere mening hebben. Zo vindt de rechtbank in Almelo aandelenlease geen koop op afbetaling.
Wordt vervolgd. Maar niet voor iedereen. De 86 duizend beleggers die zijn ingegaan op het 'Dexia-aanbod' om de financiële pijn van de restschulden te verzachten, zijn uitgepraat. Zij hebben zich contractueel verplicht geen juridische stappen meer te ondernemen.
Marian Engel ( 60 )
Winst: 19.500
euro
Mijn echtgenoot zag eind 1993 een stukje over Spaarlease in de krant.
Hij was nogal een gokker, een paar maanden later lag er een contract met Legio Lease. We betaalden 150 gulden in de maand.
'Hij overleed in 1996. Toen kon ik van het contract af, ik zou 9.600 gulden krijgen. Ik besloot te wachten: ik vertrouw altijd op mijn intuïtie. Toen ik in maart 1999 verkocht maakte ik een winst van zo'n 43.000 gulden. Ik geloof dat de koersen nog iets stegen, voordat de beurs inzakte.
'Twee mannen beloofden mij een keuken. Van de een ben ik gescheiden, de ander is overleden. Nu heb ik zelf een beeldschone keuken gekocht.
ELSEVIER 28 FEBRUARI
2004
Hij was nogal een gokker, een paar maanden later lag er een contract met Legio Lease. We betaalden 150 gulden in de maand.
'Hij overleed in 1996. Toen kon ik van het contract af, ik zou 9.600 gulden krijgen. Ik besloot te wachten: ik vertrouw altijd op mijn intuïtie. Toen ik in maart 1999 verkocht maakte ik een winst van zo'n 43.000 gulden. Ik geloof dat de koersen nog iets stegen, voordat de beurs inzakte.
'Twee mannen beloofden mij een keuken. Van de een ben ik gescheiden, de ander is overleden. Nu heb ik zelf een beeldschone keuken gekocht.
Piet Koremans (54) Verlies 80.000 euro "Het
bloed van Dexia en Spaar Select kan ik drinken, als (ex)secretaris van de vereniging
PAYBACK probeer ik daarom zoveel mogelijk gedupeerden bij te staan. In 1999 nam ik de WinstVerDriedubbelaar van Labouchere, nu Dexia. Wat de AEX was, wist ik niet. Later stapte ik ook in OverwaardeEffect, via een tussenpersoon van SpaarSelect. Alleen als de Derde Wereldoorlog uitbreekt, gaat het fout, zei hij. Het geld dat ik gespaard had voor een auto, is weg. Ik heb privé geld moeten lenen, een extra hypotheek afgesloten voor OverwaardeEffect. Van Dexia en SpaarSelect vorder ik 80.000 euro terug". |
Ton van Aert
(48) Verlies 50.000 euro "Ik deed het voor mijn kinderen. Door mijn reuma
kan ik niet meer werken, dus dacht ik: ik moet wat verdienen. De verkoper van
Legio Lease wilde wel helpen. Het leek een fijne jongen. Hij belde zo maar op om
te vragen naar mijn ziekte of om te praten over zijn dochtertje. Later bleek dat
hij helemaal geen dochter heeft. In 1999 verdiende ik met SpaarSelect 5.000
gulden-dat geld heb ik weer in Legio Lease gestopt. Mijn vrouw stortte haar
ontslagpremie. We hadden 9 contracten. Er was een tijd dat ik de verkoper wilde opzoeken. Maar dat is nu over. Wat heb ik eraan om boos te zijn?" |