Concurrenten willen KPMG sparen
Publicatiedatum: 24-8-2005
Amerikaanse accountantskantoren tonen zich solidair uit eigenbelang
JAN FRED VAN WIJNEN
AMSTERDAM - Het grootste schrikbeeld voor accountants sinds de ondergang van Arthur Andersen, nu ruim twee jaar geleden, is de ondergang van nóg een groot, mondiaal opererend kantoor. Toen Andersen, destijds de kleinste onder de 'Big Five', werd meegesleept in de val van zijn klant Enron, bleek ineens hoe kwetsbaar een accountantskantoor is. Ruim 85.000 mensen in een groot aantal landen verloren hun baan, doordat een paar medewerkers in Amerika werden verdacht van het vernietigen van bewijsmateriaal.
Door alle nieuwe regels en toezichthouders die sindsdien zijn geïntroduceerd om het beroep in toom te houden, was dat schrikbeeld langzaam vervaagd. Maar ineens is daar de kwestie-KPMG. Opnieuw hangen er donkere wolken boven een schijnbaar onverwoestbaar accountantsbolwerk.
De Amerikaanse maatschap van KPMG - onderdeel van de wereldwijde organisatie die nu nog 76.500 medewerkers telt - onderhandelt met justitie in New York om een mogelijke strafklacht af te kopen. De firma wordt beschuldigd van het adviseren van illegale belastingconstructies. Maar de aanklagers hebben de zaak nog niet voor de rechter gebracht. Ze willen de firma stevig aanpakken, maar zijn niet uit op de ondergang.
Deze onderhandelingen staan nu op het punt van afronding, zo meldde gisterochtend de Financial Times. Bronnen dicht bij de onderhandelingen zouden hebben verteld dat KPMG een niet onoverkomelijke boete van maximaal een half miljard dollar zal betalen, en dat de firma een proeftijd van 12 tot 18 maanden krijgt.
Maar KPMG wordt niet alleen bedreigd door justitie. De firma onderhandelt tegelijk met grote Amerikaanse klanten, die zijn benadeeld door de verboden belastingconstructies. De firma hoopt dat de klanten zich niet zullen verenigen in een 'class action', een collectieve rechtszaak, die nog veel kostbaarder kan uitvallen dan de boete aan justitie.
De situatie wordt door de concurrentie nu zo nijpend geacht, dat ze rekening houdt met een exodus van zowel klanten als medewerkers van KPMG. De herinnering aan het drama-Andersen staat de meeste bestuurders van de resterende Big Four nog scherp op het netvlies. Toen de Amerikaanse justitie een strafproces begon tegen Andersen, zochten de klanten in allerijl een nieuw accountantskantoor, op de voet gevolgd door grote groepen accountants, fiscalisten en consultants van Andersen.
Daarom hebben Ernst & Young, Deloitte en PricewaterhouseCoopers (PwC) hun partners verboden om de buit alvast te verdelen. Het financiële persbureau Bloomberg vernam van bronnen binnen deze drie kantoren, dat er niet mag worden gejaagd op klanten of medewerkers van KPMG.
De firma's deinzen er normaal gesproken niet voor terug om klanten van elkaar af te pikken. Maar nu zijn ze werkelijk benauwd dat er een concurrent sneuvelt. Als er nog maar drie mondiale kantoren overblijven, in elk geval in Amerika, verschraalt de vrije markt tot een oligopolie. Het gebrek aan concurrentie zou een veel zwaardere regulering van het gilde kunnen uitlokken, zoals een verplichte opsplitsing van de enorme accountantsbedrijven.
De kantoren, die geen commentaar geven op het bestaan van deze instructies, vertellen 'off the record' dat er geen enkel onderling overleg is geweest. Dat zouden de kartelautoriteiten niet kunnen waarderen.
Het onderzoek naar de belastingconstructies van KPMG is al ruim anderhalf jaar oud. Aanvankelijk betwistte de firma het illegale karakter van zijn 'product', maar al snel werd deze verdediging opgegeven. De partners die de constructies hadden verkocht, werden ontslagen. Vervolgens erkende KPMG dat sommige fiscalisten zich 'onwettig' hadden gedragen, in de hoop dat de schuld naar deze ex-werknemers kon worden overgeheveld. Als justitie die strategie accepteert, worden de medewerkers vervolgd en komt KPMG er vanaf met slechts een boete.
Als de geest toch uit de fles komt, en de Amerikaanse KPMG-organisatie sneuvelt, lijken de gevolgen voor de Nederlandse firma te overzien. KPMG geeft zelf geen commentaar op de situatie, maar voormalige medewerkers schatten het aandeel van Amerikaanse klanten in de omzet op hooguit 8% (van euro 570 mln). Bij Arthur Andersen lag dat aandeel veel hoger. Van de vier grote kantoren heeft KPMG de meeste AEX-fondsen als klant; het kan dus een stootje hebben.
Voorlopig kan KPMG in Nederland alleen rekenen op de solidariteit van PwC. Volgens bronnen rondom het bestuur is besloten dat er geen 'actie' wordt ondernomen om klanten of medewerkers af te pakken. Voor de andere twee is het nog steeds business as usual.
Copyright (c) 2005 Het Financieele Dagblad
Zie ook:
Wanbeheer
Accountantsleven iets minder onzeker