Het gebruik maken van onderstaande uitspraak bij eventuele publicatie, is alleen toegestaan indien de gehele URL wordt overgenomen. Het kopieren van deze uitspraak en het plaatsen hiervan op een site is zonder toestemming van de Stichting PAL, uitdrukkelijk verboden.

arrest

GERECHTSHOF 's-GRAVENHAGE

Sector handel

Zaaknummer             : 105.005,769/01
Rolnummer (oud)        : 06/1558
Rolnummer rechtbank  : 505150/RL EXPL 05-13148

arrest van de tweede civiele kamer d.d. 10 februari 2009

inzake

[X],
wonende te [woonplaats],
appellante in het principaal hoger beroep,
geïntimeerde in het incidenteel hoger beroep,
hierna te noemen: [X],
advocaat: mr. E. Grabandt te 's-Gravenhage,

tegen

AEGON FINANCIËLE DIENSTEN B.V.,
gevestigd te 's-Gravenhage,
geïntimeerde in het principaal hoger beroep,
appellante in het incidenteel hoger beroep,
hierna te noemen: Aegon,
advocaat: mr. P.J.M. von Schmidt auf Altenstadt te 's-Gravenhage.

Het geding

Bij exploot van 23 oktober 2006 is [X] in hoger beroep gekomen van het vonnis van 15 september 2006 (bedoeld is 13 september 2006), door de rechtbank 's-Gravenhage, sector kanton, locatie 's-Gravenhage, tussen partijen gewezen.

Bij memorie van grieven heeft [X] onder overlegging van twee producties twee grieven in het principaal hoger beroep aangevoerd.

Aegon heeft onder overlegging van vier producties een memorie van antwoord in principaal appel, tevens memorie van grieven in incidenteel appel genomen. Daarbij heeft zij de grieven in het principaal hoger beroep bestreden en-in het incidenteel hoger beroep één grief aangevoerd.

Bij memorie van antwoord heeft [X] de grief in het incidenteel hoger beroep bestreden.

Ten slotte hebben partijen de processtukken gefourneerd en arrest gevraagd.

Beoordeling van het hoger beroep

1. Het hof gaat uit van de feiten zoals die onder "Feiten" in rechtsoverweging 2 in het bestreden vonnis zijn vastgesteld, nu die als zodanig in hoger beroep niet worden bestreden.

2. Het gaat om het volgende,
2.1 [X] is sedert 21 december 1971 gehuwd met [Y], hierna te noemen: [Y],

2.2 Tussen [Y] en Aegon zijn op 31 juli 2001 twee effectenlease-overeenkomsten gesloten met de naam "Vermogens Vliegwiel-Extra" onder de nummers 16007527 en 16007528, hierna te noemen; de overeenkomsten.

2.3 Op de overeenkomsten zijn van toepassing de Bijzondere Voorwaarden Aegon Vermogens Vliegwiel Extra, hierna te noemen; de Bijzondere Voorwaarden.

2.4 De overeenkomsten betreffen het beleggen met geleend geld en hebben een looptijd van 240 maanden.

2.5 De overeenkomsten houden in dat de belegger een bedrag leent van Aegon tegen een rente van 11,25 % per jaar (effectief 11,85 % per jaar), waarvoor door Aegon aandelen worden gekocht, die door haar in lease aan de belegger worden verstrekt. Gedurende de looptijd van de overeenkomst betaalt de belegger aan Aegon een maandelijks bedrag dat bestaat in een aflossingsgedeelte, rente en administratiekosten. Indien de belegger aan zijn betalingsverplichtingen voldoet, is aan het einde van de looptijd de hoofdsom geheel afgelost, De belegger wordt dan van rechtswege eigenaar van de aandelen.

2.6 De belegger heeft na 90 maanden het recht om de overeenkomst zonder dat boeterente verschuldigd is, met onmiddellijke ingang tussentijds te beëindigen, onder betaling of verrekening van het nog niet terugbetaalde deel van de hoofdsom.

2.7 In geval van tussentijdse beëindiging van de overeenkomst voordat de periode van 90 maanden is verstreken» is de belegger een boeterente verschuldigd ter grootte van 30 % van de nog niet vervallen maandtermijnen tot en met de negentigste maandtermijn.

2.8 [Y] heeft ingevolge de overeenkomsten van Aegon 157 aandelen geleased in elk van de volgende fondsen: ABN AMRO, Ahold, Koninklijke Olie en ING. De totale leasesom bedraagt € 65.448,- en is opgebouwd uit het aankoopbedrag van voornoemde aandelen ad € 25.124,71, rente ad € 38.145,05 en èen bedrag van € 2,179,20 aan administratiekosten. De leasesom dient door [Y] te worden afbetaald in maandelijkse termijnen van (voor beide overeenkomsten tezamen) € 272,70, de eerste maal verschuldigd per de eerste van de maand volgend op de aankoopdatum van de aandelen en nadien telkens op de eerste van de volgende maand.

2.9 [Y] heeft met betrekking tot beide overeenkomsten gebruik gemaakt van de mogelijkheid een deel van de leasesom ineens te voldoen, waarbij hij aanspraak kon maken op een korting van 20 % op de desbetreffende termijnen. Hij heeft in dat kader op 7 september 2001 60 termijnen vooruit betaald, zijnde een bedrag van € 13.089,60, inclusief de korting.

2.10 Laatstgenoemd bedrag is voldaan vanaf een zogenoemde en/of-rekening op naam van [Y] en [X] gezamenlijk.

2.11 Aan [Y] is een bedrag van € 2.153,51 aan dividend betaald (stand per 1 februari 2006) op de door hem geleasede aandelen.

2.12 Bij brief van 8 juni 2005 aan Aegon heeft [X] de buitengerechtelijke vernietiging van de overeenkomsten ingeroepen en aanspraak gemaakt op terugbetaling van hetgeen [Y] reeds aan Aegon heeft betaald, onder aftrek van het uitgekeerde dividend.

2.13 [X] heeft in eerste aanleg een aantal vorderingen ingesteld. Daarvan heeft de rechtbank een verklaring voor recht dat de overeenkomsten dienen te worden aangemerkt als overeenkomsten van huurkoop toegewezen. De overige vorderingen van [X] heeft de rechtbank afgewezen. Tegen de afwijzing van deze overige vorderingen is het principaal hoger beroep gericht. Tegen de toegewezen verklaring voor recht is het incidenteel hoger beroep gericht.

3.1 Het hof zal eerst het incidenteel hoger beroep behandelen. In de grief in het incidenteel hoger beroep bepleit Aegon, dat er geen sprake is van huurkoop. De toelichting op de grief valt in een aantal onderdelen uiteen.

3.2 Aegon stelt dat er geen sprake is van huurkoop en geen sprake is van koop op afbetaling. In punt A van de toelichting stelt Aegon, dat er van gespreide betaling geen sprake is. Volgens Aegon is de koopprijs van de ten behoeve van [Y] gekochte aandelen voorgefinancierd met een lening, verstrekt door Aegon, en is hierdoor de koopprijs bij het sluiten van de overeenkomst in één keer voldaan en niet in twee of meer termijnen. Aegon stelt dat de door de belegger te betalen termijnen uitsluitend dienen ter betaling van rente en aflossing van de lening en niet tot afbetaling van de ineens betaalde koopprijs.

3.3 Het hof overweegt dat het niet gaat om de overeenkomsten tussen Aegon en de verkoper van wie Aegon de aandelen heeft gekocht, maar om de overeenkomsten tussen Aegon en [Y]. Ten aanzien van die overeenkomsten geldt niet, dat de prijs in één keer is betaald. In punt 6 van de beide overeenkomsten staat, dat als alle verschuldigde bedragen betaald zijn, de cliënt van rechtswege eigenaar wordt van de aandelen. Dit betekent, dat de situatie dat er alleen sprake is van een lening, zich niet voordoet. De onder A genoemde argumenten gaan dan ook niet op.

3.4 In punt B van de toelichting stelt Aegon dat er geen sprake is van aflevering van de verkochte zaak. Volgens Aegon blijven de aandelen tijdens de looptijd van de overeenkomst in eigendom en bezit van Aegon en worden zij dus niet direct bij het aangaan van de overeenkomst aan de belegger (af)geleverd. De aandelen zijn op naam van Aegon bijgeschreven in de administratie van de aangesloten instelling. [Y] kon niet over de aandelen beschikken. [Y] kon geen stemrecht op de aandelen uitoefenen. Evenmin had hij recht op het bijwonen van aandeelhoudersvergaderingen, het recht daar het woord te voeren, het recht op inzage in de jaarstukken en een voorkeursrecht op andere aandelen en andere mogelijk in de statuten toegekende rechten. Aegon droeg het risico van het verloren gaan van de aandelen.

3.5 Het hof overweegt het volgende. Volgens artikel 2 van de Bijzondere Voorwaarden komen alle baten en waardeveranderingen van de aandelen, waaronder dividenden, direct aan de cliënt toe en komt ingeval van een keuzedividend aan hem het recht toe die keuze te maken. Naar het oordeel van het hof heeft Aegon door het verschaffen van alle baten en waardeveranderingen van de aandelen aan [Y] het genot van de aandelen verschaft en daarmee de aandelen afgeleverd in de zin van art. 7A: 1576 lid 1 BW. Het feit dat de aandelen bij de aangesloten instelling op naam van Aegon geadministreerd blijven staan (waartegenover volgens art. 8 van de overeenkomsten tot zekerheid voor nakoming van de verplichtingen van Aegon ten behoeve van [Y] een eerste pandrecht wordt gevestigd) en het feit dat [Y] de in 3.4 genoemde rechten niet heeft, leidt niet tot een ander oordeel. Ook het feit dat volgens artikel 1 van de Bijzondere Voorwaarden Aegon "het risico van het verloren gaan van de aandelen" draagt (wat deze bepaling ook moge betekenen; Aegon legt niet uit wat deze bepaling betekent), leidt niet tot een ander oordeel. Dit betekent dat bij het verstrekken van het genot op de aandelen aflevering van de gekochte aandelen aan [Y] heeft plaatsgevonden.

3.6 In punt C van de toelichting voert Aegon aan dat koop op afbetaling naar tekst en strekking van art, 7A; 1576 BW alleen op zaken betrekking kan hebben. Het hof verwerpt dit standpunt en verwijst voor de motivering naar rechtsoverweging 4.2 van het arrest van de Hoge Raad van 28 maart 2008, LJN BC2837.

3.7 In punt D van de toelichting voert Aegon aan, dat het kwalificeren van aandelen lease als koop op afbetaling haaks zou staan op de strekking van een effectenleaseovereenkomst en de bedoeling van partijen. Aegon wijst erop, dat op de einddatum de aandelen niet automatisch worden overgedragen, maar dat nog een leveringshandeling nodig is. Volgens Aegon is de strekking van het beleggingsproduct dat de belegger na afloop van de looptijd aanspraak kan maken op de verkoopopbrengst van de aandelen en is de primaire doelstelling dat de belegger kan profiteren van de koerswinst,

3.8 Hieromtrent overweegt het hof het volgende. In artikel 6 van de overeenkomsten staat dat als de cliënt al het verschuldigde heeft betaald, hij van rechtswege eigenaar wordt van de aandelen. Hier leidt het hof af, dat het de strekking van de overeenkomsten is, dat op de einddatum de cliënt eigenaar wordt van de aandelen. Dat nog een leveringshandeling nodig is, maakt dat niet anders. In punt 9 van de Bijzondere voorwaarden staat dat aan het eind Aegon de aandelen zal leveren aan de cliënt tenzij de ciiënt alsdan schriftelijk meedeelt de voorkeur te geven aan de verkoop van de aandelen. Ook hieruit leidt het hof af dat de hoofdregel is dat de aandelen op de einddatum aan de cliënt worden geleverd, en dat de cliënt, als hij het anders wil, dat schriftelijk moet aangeven. Naar het oordeel van het hof staat het kwalificeren van aandeienlease als koop op afbetaling niet haaks op de strekking van een effectenleaseovereenkomst of de bedoeling van partijen. De in punt D van de toelichting door Aegon aangevoerde argumenten gaan niet op.

3.9 Verder voert Aegon aan, dat zelfs ais de overeenkomsten zouden kwalificeren als koop op afbetaling in de zin van art. 7A; 1576 BW, zij nog niet vallen onder art. 1; 88 lid 1 onder d BW, omdat dit onderdeel van dit artikel slechts betrekking zou hebben op zaken. Het hof verwerpt dit standpunt. Voor de motivering van dit oordeel verwijst het hof naar rechtsoverweging 4.6 van het arrest van de Hoge Raad van 28 maart 2008, LJN BC2837.

3.10 Uit het bovenstaande volgt, dat de grief in het incidenteel hoger beroep faalt. Het hof zal Aegon als de in het ongelijk gestelde partij in de kosten van het incidenteel hoger beroep veroordelen.

3.11 In grief 1 in het principaal hoger beroep stelt [X] dat de rechtbank ten onrechte heeft overwogen dat de vordering van [X] tot vernietiging van de overeenkomsten wegens het ontbreken van de ingevolge art. 1; 88 BW vereiste toestemming voor het aangaan van die overeenkomsten verjaard is.

3.12 Naar aanleiding van deze grief overweegt het hof het volgende. In haar memorie van antwoord stelt Aegon zich op het standpunt dat [X] bij het formuleren van haar grief niet aan haar stel- en motiveringsplicht heeft voldaan. Bij de beoordeling van dit verweer stelt het hof voorop dat als grieven worden aangemerkt alle gronden die de appellant aanvoert ten betoge dat de bestreden uitspraak behoort te worden vernietigd, waarbij de eis geldt dat die gronden behoorlijk in het geding naar voren zijn gebracht zodat zij voor de rechter en de wederpartij, die immers moet weten waartegen zij zich heeft te verweren, voldoende kenbaar zijn. Mede bezien in het licht van het debat tussen partijen in eerste aanleg en gelet op hetgeen [X] in de toelichting op deze grief en in haar bewijsaanbod heeft gesteld, oordeelt het hof dat het voor Aegon voldoende kenbaar is dat [X] meent dat het bestreden vonnis moet worden vernietigd omdat zij wel tijdig een beroep op vernietiging heeft gedaan.

3.13 In rechtsoverweging 13 van het bestreden vonnis staat, dat bij beantwoording van de vraag op welk moment [X] wist of geacht moet worden geweten te hebben dat [Y] de overeenkomsten met Aegon had gesloten, voorop moet worden gesteld dat het op de weg ligt van degene die een beroep doet op de vernietigingsgrond om concrete feiten te stellen en zonodig te bewijzen, die de conclusie rechtvaardigen dat het beroep op de vernietigingsgrond tijdig is geschied. Deze overweging is onjuist. Degene die een beroep doet op verjaring van het recht de vernietiging in te roepen, dient feiten te stellen en zo nodig te bewijzen waaruit blijkt dat het recht de vernietiging in te roepen, is verjaard. Het is niet zo, dat degene die het recht op vernietiging heeft, moet aantonen dat dit recht niet is verjaard. Er is onvoldoende reden om in dit geval de stelplicht en bewijslast om te draaien.

3.14 Aegon heeft gesteld dat [X] in de processtukken zou hebben erkend dat zij en [Y] gezamenlijk belastingaangifte deden. Deze stelling is onjuist. [X] heeft nergens in de processtukken erkend dat zij en [Y] gezamenlijk belastingaangifte deden. Integendeel, [X] heeft steeds in de processtukken gesteld dat zij geen eigen belastingaangifte deed. Aegon heeft verder niet onderbouwd waar zij haar stelling op baseert dat [X] en [Y] gezamenlijk belastingaangifte deden.

3.15 Aegon heeft beschouwingen gewijd aan de normale verhoudingen binnen een huwelijk. Deze beschouwingen zijn echter niet relevant. Het gaat in deze zaak niet om normale verhoudingen in andere huwelijken, maar om de situatie in het gezin van [X] en [Y].

3.16 Aegon heeft aangeboden door het horen van werknemers van de tussenpersoon Zorgen voor Morgen als getuigen te bewijzen, dat [X] meer dan drie jaar vóór de dag van vernietiging van het bestaan van de overeenkomsten wist. Het hof zal Aegon tot dit bewijs toelaten, Het hof zal verder iedere beslissing aanhouden.

Beslissing

Het hof:

Laat Aegon toe te bewijzen, dat [X] meer dan drie jaar vóór de dag van vernietiging van het bestaan van de overeenkomsten wist;

bepaalt dat Aegon hiertoe getuigen kan voorbrengen voor te dezen benoemde raadsheercommissaris mr. A.A, Schuering in een der zalen van het Paleis van Justitie. Prins Clauslaan 60 te 's-Gravenhage, op woensdag 22 april 2009 om 13.30 uur, dan wel voor het geval een der partijen uiterlijk veertien dagen na heden opgeeft dan verhinderd te zijn onder gelijktijdige opgave van de verhinderdata van beide partijen in de weken 17 tot en met 22 van 2009, op een door de raadsheer-commissaris nader te bepalen datum en tijdstip;

houdt verder iedere beslissing aan.

Dit arrest is gewezen door mrs. A.A. Schuering, J.A. van Kempen en R. van der Vlist en is uitgesproken ter openbare terechtzitting van 10 februari 2009 in aanwezigheid van de griffier.

Ingescant en bewerkt naar HTML Copyright (C) Stichting PAL